ကမာၻေက်ာ္ စူးအက္တူးေျမာင္းႀကီး

ကမာၻသမိုင္းတြင္ စစ္ေရး ၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးတို႔တြင္ပါ အေရးပါလွသည့္ တူးေျမာင္းႀကီးတစ္ခုမွာ စူးအက္တူးေျမာင္းႀကီး (Suez Canal) ျဖစ္ပါသည္။ စူးအက္တူးေျမာင္းႀကီးသည္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္တြင္ တည္ရွိေနၿပီး လူသားတို႔တူးေဖာ္ထားသည့္ ကမာၻေက်ာ္ ေရွးေဟာင္းတူးေျမာင္းႀကီးတစ္စင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယခင္က ဥေရာပတိုက္ ႏွင့္ အာရွတိုက္ကို ေရလမ္းခရီးျဖင့္ သြားလာလိုပါက အာဖရိကတိုက္ တစ္တိုက္လံုးကို ေကြ႔ပတ္ကာ ေတာင္အတၱလန္တိတ္ သမုဒၵရာ ႏွင့္ ေတာင္ဘက္စြန္း အိႏၵိယသမုဒၵရာတို႔ကို ျဖတ္သန္းသြားရပါသည္။ တူးေျမာင္းႀကီး ေဖာက္လုပ္ၿပီးစီးသျဖင့္ ထိုေနရာမ်ားကို ျဖတ္သန္းစရာမလိုအပ္ေတာ့ဘဲ ေျမာက္အတၱလန္တိတ္သမုဒၵရာမွ ေျမာက္ဘက္စြန္းအိႏၵိယသမုဒၵရာတို႔ကို တိုက္႐ိုက္လမ္းေပါက္ခဲ့ပါသည္။

စူးအက္တူးေျမာင္းေၾကာင့္ ယခင္ေရလမ္းခရီးမွ မိုင္ေပါင္း ၄၃၀၀ ခန္႔ (၇၀၀၀ ကီလိုမီတာခန္႔) အထိ ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ကာ ခရီးတိုခဲ့ပါသည္။ စူးအက္တူးေျမာင္းႀကီး၏ အရွည္သည္ မိုင္ ၁၂၀.၁၁ မိုင္ (193.30 km) ရွိပါသည္။ တူးေျမာင္းႀကီးသည္ ေျမထဲပင္လယ္ ႏွင့္ ပင္လယ္နီကို ဆက္သြယ္ေဖာက္လုပ္ထားၿပီး ထိုပင္လယ္ႏွစ္ခု၏ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ တူညီမႈရွိေသာေၾကာင့္ သီးျခားေရတံခါးထားရျခင္း မရွိပါ။

စူးအက္တူးေျမာင္းသည္ အက်ယ္ ၁၉၇ ေပရွိကာ ေရစူး ၁၆ မီတာ ရွိ သေဘၤာမ်ား ၊ တန္ခ်ိန္ ၁ သိန္း ခြဲရွိ သေဘၤာမ်ားၿဖတ္သန္းႏိုင္ပါသည္။ တူးေျမာင္းႀကီးစတင္ေဖာက္လုပ္ခ်ိန္က ေရလမ္းေၾကာင္းတစ္လမ္းသာ ရွိေသာ္လည္း ယခုအခါ ႏွစ္လမ္းသြားေရလမ္းမ်ားႏွင့္ ေရကန္ႀကီးမ်ားၾကားတြင္ လမ္းခြဲမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ တူးေျမာင္းႀကီးသည္ သဲကႏၲာရကို ျဖတ္သန္းသြားရသလို Manzilah ၊ Timsāh ႏွင့္ Bitter အမည္ရွိ ေရကန္ ၃ ကန္ကိုလည္း ၿဖတ္သန္းသြားရပါသည္။

စူးအက္တူးေျမာင္းကို ၁၈၅၉ ခု စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ေန႔တြင္ စတင္ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၿပီး ၁၈၆၉ ခု ႏို၀င္ဘာလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ၿပီးစီးခဲ့ပါသည္။ တူးေျမာင္းႀကီးကို Suez Canal Company မွ ေဖာက္လုပ္ပိုင္ဆိုင္ခဲ့ၿပီး သဲ စတုရန္းမီတာ ၇၅ သန္းေက်ာ္ တူးေဖာ္ဖယ္ရွားခဲ့ရပါသည္။ Ferdinand de Lesseps မွဦးစီးကာ ၿပင္သစ္အင္ဂ်င္နီယာမ်ားမွ ေဖာ္လုပ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

စူးအက္တူးေျမာင္းႀကီး ၿပီးစီးသြားခ်ိန္တြင္ ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ေရေၾကာင္း ႏွင့္ စီးပြားေရးမွာ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့သလို အလြန္အက်ိဳးေက်းဇူး ရရွိခဲ့ေစပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုတူးေျမာင္းႀကီးႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး ပိုင္ဆိုင္မႈအျငင္းပြားမႈမ်ား ၊ စစ္ပြဲမ်ားလည္း ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ပါသည္။ ထိုတူေျမာင္းႀကီးကို ေခတ္အဆက္ဆက္ ပိုင္ဆိုင္မႈလႊဲေျပာင္းမႈမ်ား လုပ္ခဲ့ရသလို ႏိုင္ငံစံုၿငိမ္ခ်မ္းေရးတပ္မ်ားလည္း လာေရာက္ အေျခခ်ခဲ့ရမႈမ်ားလည္း ရွိခဲ့ပါသည္။ ထို႔ျပင္ တူးေျမာင္းႀကီးကို အီဂ်စ္မွ ပိတ္ပင္လိုက္မႈေၾကာင္း အဂၤလိပ္ ၊ ျပင္သစ္ ၊ အစၥေရးတို႔ႏွင့္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံတို႔ စစ္ျဖစ္ခဲ့ရဖူးပါသည္။ အထူးသျဖင့္ တူးေျမာင္းႀကီးေရလမ္းခရီးပိတ္ပင္မႈေၾကာင့္ အီဂ်စ္ႏွင့္ အစၥေရးႏိုင္ငံတို႔ တိုက္ပြဲအႀကိမ္ႀကိမ္ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ပါသည္။ ေနာက္ပိုင္း ကုလသမၼဂမွႀကီးမႈးကာ ၿငိမ္ခ်မ္းေရးထိန္းသိမ္းမႈျပဳလုပ္၍ စစ္ႏွင့္မသက္ဆိုင္ေသာ သေဘာၤမ်ား ျဖတ္သန္းသြားလာခြင့္ကို သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကပါသည္။

ယခုအခါ စူးအက္တူးေျမာင္းႀကီးကို အီဂ်စ္အစိုးရမွ ပိုင္ဆိုင္ကာ Suez Canal Authority[4] (SCA) အမည္ေပးကာ ျပဳျပင္မႈမ်ားလည္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၄ ခု ကစၿပီး ၂၂ မိုင္ေက်ာ္လမ္းလြဲေတြ
ကို 8.5 billion အကုန္က်ခံၿပီးထပ္တိုးခ်ဲ႕လိုက္ပါသည္။ ၂၀၁၆ ႏွစ္လယ္ပိုင္းတြင္ စတင္ေမာင္းႏွင္ ႏိုင္ပါၿပီ။ တစ္ေန ့လွ်င္ အမ်ားဆံုး သေဘၤာ ၉၇ စီးအထိၿဖတ္ေက်ာ္နိင္သည့္ ကမာၻ႕အဓိက ေရလမ္းေၾကာင္း တစ္ခုပင္ ျဖစ္ပါသည္။

သူငယ္ခ်င္းတို႔ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ႕ၾကပါေစ…………ေနခရမ္း