ျမစ္ဆံုအလွ (သို႔) ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ႏွလံုသား တည္ရာေျမ

ျမစ္ဆံုဆိုသည္ႏွင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ရွိ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီး၏ စတင္တဲ႔ ေမခ နဲ႔ မလိခ ျမစ္ႏွစ္သြယ္ ေပါင္းစံုရာ ေနရာဆိုတာ သိၾကပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အလွပဆံုး သဘာ၀ရႈ႕ခင္းမ်ား တည္ရွိရာ ေနရာတစ္ေနရာအျဖစ္ သိမွတ္လက္ခံထားၾကသလို သူရဲ႕အလွတင္မက သမိုင္းအဆက္ဆက္ အလုပ္အေကၽြးျပဳမႈေတြ ၊ အေရးပါအရာေရာက္မႈေတြ ၊ ဂုဏ္ယူစရာအခ်က္အလက္ေတြေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သားမ်ားရဲ႕ တန္ဖိုးထားစရာေနရာ တစ္ေနရာအျဖစ္ တည္ရွိေနပါတယ္။ ေနခရမ္းမွ ျမစ္ဆံုအလွနဲ႔ စိတ္၀င္စားဖြယ္ အခ်က္အလက္အခ်ိဳ႕ကို ေကာက္ႏႈတ္တင္ျပေပးပါ့မယ္။

တကယ္ေတာ့ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးဟာ သမိုင္းအဆက္ဆက္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာလို ျဖစ္ေနတာပါ။ ျမန္မာျပည္ ေျမာက္ပိုင္း ထိပ္ဖ်ားဘက္ကေန တစ္ျပည္လံုးကို ျဖတ္သန္းစီးဆင္းကာ ပင္လယ္ထဲအထိ စီး၀င္ေနျခင္းပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေခတ္အဆက္ဆက္မွာ ကုန္စည္ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ျခင္းနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ထြန္းကားျဖန္႔ျဖဴးေပးရာ ပင္မေသြးေၾကာႀကီး တစ္ခုပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ထိုေသြးေၾကာႀကီးႏွင့္တူတဲ႔ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီး စတင္ျဖစ္တည္ရာ ေနရာဟာ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ႏွလံုးသားတည္ရွိရာ ေနရာဟုပင္ တင္စားျခင္ပါတယ္။

 

Photo : Internet

ျမန္မာျပည္ ေျမာက္ပိုင္း ကခ်င္ျပည္နယ္ရဲ႕ သဘာ၀ေရခဲေတာင္မ်ား ၊ သဘာ၀ေတာေတာင္မ်ားရဲ႕ စိမ့္စမ္းေရမ်ားဟာ ေမခ ၊ မလိခ ျမစ္ႏွစ္သြယ္အျဖစ္ စီးဆင္းလာၿပီး ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕ရဲ႕ ေျမာက္ဘက္ (၂၈) မိုင္အကြာမွာ ဧရာ၀တီျမစ္အျဖစ္ ေပါင္းစံုစီးဆင္းခဲ့ပါတယ္။ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွသြားရင္ တစ္နာရီေလာက္သာ ေမာင္းရၿပီး လမ္းကလည္း ေကာင္းပါတယ္။ လမ္းတစ္ေလ်ာက္ ကခ်င္ေတာင္တန္းမ်ားနဲ႕ ရႈ႕ခင္းေတြကို အားပါးတရၾကည့္ရင္းသြားရတာ စိတ္ခ်မ္းေျမ႕ေစပါတယ္။

ဧရာ၀တီျမစ္ဟာ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္၄ - ၅သန္းခန္႔ကပင္ စတင္ျဖစ္ေပၚလာတယ္ဟု ဆိုၾကပါတယ္။ ဧရာ၀တီျမစ္ဟာ ျမန္မာျပည္မွာပင္ ျမစ္ဖ်ားခံၿပီး ေျမာက္မွ ေတာင္သို႔ စီးဆင္းကာ ျမန္မာ့ပိုင္နက္ပသ္လယ္တြင္းသို႔ စီးဆင္းေနတဲ႔ ျမန္မာျပည္ေပါက္ျမစ္ႀကီးတစ္စင္းေပါ့။ ဒါေၾကာင့္လည္း ျပည္တြင္းျဖစ္ ျမစ္ႀကီးမ်ားမွာ အရွည္ဆံုး ၊ အႀကီးဆံုးနဲ႔ အေရးအပါဆံုး ျမစ္ႀကီးတစ္စင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးရဲ႕ အရွည္ကေတာ့ (၁၃၇၃ မိုင္) (၂၂၁၀ ကီလိုမီတာ) ရွိပါတယ္။ ဒါကေတာ့ WIKI Website မွာေရးထားတာပါ။ စာထဲမွာသင္ရတာေတာ့ (၁၂၃၈ မိုင္)ပါတဲ့။ တိုင္းတာမႈသေဘာကြဲလြဲေနတာ ေနမွာပါ။ ဘယ္လိုျဖစ္ျဖစ္ ဒီျမစ္ႀကီးကေတာ့ ၆ ရာစုေလာက္ကတည္းက ကုန္စည္ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ရာမွာ အေရးပါတဲ့ ျမစ္ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္တမ္းမ်ားက ဆိုၾကပါတယ္။

လမ္းတစ္ေလ်ာက္ရႈ႕ခင္းမ်ားကို ၾကည့္ရင္း စိတ္ခ်မ္းေျမ႕ေနစဥ္မွာ ေတြ႔လိုက္ရတာက ျမစ္ဆံုေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းဆိုင္းဘုတ္ပါပဲ။ ဒီကိစၥေၾကာင့္ ျမန္မာတစ္ျပည္လံုး ဆူညံေစခဲ့တာ ျပန္ေျပာင္းသတိရမိပါတယ္။ အခုအထိလည္း ရင္မေအးရေသး။ ဘာေတြဆက္ျဖစ္ၾကမလဲမသိ။ ၾကည္လင္ေနတဲ့စိတ္ေလးက အနည္းငယ္ ေနာက္က်ိသြားတာ အမွန္ပါ။

စိတ္ထဲ ေနာက္က်ိသြားရမႈက ခဏပါပဲ။ လမ္းတစ္ေနရာ ေတာင္ကုန္းအျမင့္ကေန ေတာင္ေျခခ်ိဳင့္၀ွမ္းမွာ စီဆင္းေနတဲ့ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးရဲ႕ အလွကို ေတြ႔ျမင္လိုက္ရတာ အလြန္စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ေစပါတယ္။ သဲေသာင္ေဖြးေဖြးမ်ား ၊ ျမစ္ေၾကာင္းတစ္ေလ်ာက္ ေက်ာက္ေဆာင္မ်ား ၊ တၿငိမ္႔ၿငိမ္႔ စီးဆင္းေနတဲ႔ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးက လွပခန္႔ညားလိုက္တာ။ စီးဆင္းေနပံုက အိျႏၵေရ ရရ။ အျမင့္က ျမင္ရတဲ့ ရႈ႕ခင္းအလွက တကယ္ တသက္မေမ႔စရာပါ။ ဒါေတာင္ ျမစ္ဆံုကို မေရာက္ေသး။ ဒီေနရာေလးက ျဗဴးပိြဳင့္လိုျဖစ္ေနၿပီး အလွဓာတ္ပံု ဆင္းရိုက္ၾကသူေတြ မနည္းပါ။

ဆက္လက္ထြက္ခြာလာေတာ့ ျမစ္ဆံုဆိုင္းဘုတ္နဲ႔ ျမစ္ဆံုေစတီကို ဖူးျမင္ရပါတယ္။ ကားပါကင္ ေနရာရွိ ဆိုင္တန္းေတြက ျမစ္ဆံုကို အေပၚစီးကေန ၾကည့္လို႔ရတဲ႔ တကယ့္ေနရာေကာင္းေပါ့။ အနည္းငယ္ ျမင့္တဲ့ ကုန္းျမင့္ေပၚကေန ဟိုေအာက္မွာ ရွိတဲ႔ ေမခ ၊ မလိခ ၊ ျမစ္ဆံု ၊ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးတို႔ကို တစ္ေနရာတည္းက ျမင္ႏိုင္တယ္ေလ။ ေကာင္းကင္ျပာျပာႀကီးရဲ႕ေအာက္က လွပစိမ္းစိုေနတဲ့ ကခ်င္ေတာင္တန္းေတြ ၊ ျမစ္ဆံု ျမစ္ျပင္က်ယ္ရယ္ ၊ ေက်ာက္စရစ္စီခင္းထားသလို ျဖစ္ေနတဲ့ ေသာင္ျပင္ရယ္ ၊ ဒီဘက္က သဲျဖဴျဖဴေသာင္ျပင္ရယ္၊ ေရလယ္နဲ႔ ျမစ္ကမ္းတစ္ေလ်ာက္ ေက်ာက္တံုးေက်ာက္ေဆာင္ေတြရယ္ ၊ အလွေတြစုေ၀း ၾကည့္မ၀ႏိုင္ ျဖစ္ရပါတယ္။

ျမစ္ဆံုအလွကိုၾကည့္ၿပီးလို႔ သဘာ၀ကိုၾကည့္ဖို႔ကေတာ့ ေအာက္ေျခ ေသာင္ျပင္ကို ဆင္းၾကရပါတယ္။ ျမစ္ကမ္းေသာင္ျပင္မွာလည္း ဆိုင္တန္းေတြနဲ႔ အမွတ္တရပစၥည္းဆိုင္ေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဒီဆိုင္တန္းေတြမွာ မိန္းကေလးေတြအတြက္ ကခ်င္႐ိုးရာ၀တ္စံုေတြ ေငြ ၃၀၀၀နဲ႔ ဌား၀တ္ႏိုင္တယ္ေလ။ ကခ်င္၀တ္စံုနဲ႔ ခ်က္ျခင္း ကခ်င္မေလးေတြ ျဖစ္သြားတာလည္း မနည္းပါဘူး။ ျမစ္ကမ္းျပင္က ေတာ္ေတာ္က်ယ္ပါတယ္။ မိုးအခါဆိုရင္ေတာ့ ေရျပည့္ေနမွာေပါ့။ အခုေတာ့ ေရျပင္ေရာက္ေအာင္ ေတာ္ေတာ္ေလ်ာက္ယူရပါတယ္။ ကမ္းတစ္ေလ်ာက္ အရြယ္အစားအမ်ိဳးမ်ိဳး ေက်ာက္စရစ္ခဲေတြႀကီးပါပဲ။ ေက်ာက္စရစ္ခဲေတြက ေတာ္ေတာ္လည္းႀကီးၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ဆို လူတစ္ေယာက္ မမႏိုင္ေလာက္ေပ။ အရြယ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ အေရာင္အမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ တည္ရွိေနပံုက လွပေနျပန္ပါတယ္။

ျမစ္ဆံုရဲ႕ ေရက ၾကည္လင္ေအးျမေနပါတယ္။ ျမစ္ေရက ၾကည္ေနေတာ့ ျမစ္ၾကမ္းျပင္က ေက်ာက္စရစ္တံုးမ်ားကို အတိုင္းသား ျမင္ေနရပါတယ္။ ျမစ္ကမ္းဘက္ကေတာ့ တိမ္ပါတယ္။ ျမစ္အလယ္ေလာက္မွာေတာ့ ေရစီးသန္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘယ္လိ-ညာခ လို႔ဆိုပါတယ္။ ျမစ္ဆုံမွာ ဘယ္ဘက္ကေန စီးဆင္းတာက မလိချဖစ္ၿပီး ညာဘက္ကေန စီးဆင္းလာတာကေတာ့ ေမခေပါ့။

ၾကည့္ရသေလာက္ကေတာ့ ေမခက ေရစီးပိုသန္ေနပါတယ္။ ျမစ္ႏွစ္ခုဆံုရာမွာေတာ့ ၀ဲေလးေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ ျမစ္ႏွစ္ခုဆံုၿပီးေနာက္ ဧရာ၀တီျမစ္ ျဖစ္သြားခ်ိန္မွာေတာ့ ေရစီးတာက တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ပါပဲ။ ျမစ္လည္း ပိုႀကီးသြားတာေပါ့။ ျမစ္ဆံုကမ္းစပ္မွာ အေပ်ာ္စီးေမာ္ေတာ္မ်ား ဌားၿပီး ျမစ္အလွကို လွည့္ၾကည့္ႏိုင္ပါေသးတယ္။

ျမစ္ကမ္းတစ္ေလ်ာက္ ေက်ာက္စရစ္ေသာင္ျပင္ႀကီးမွာေတာ့ အလွဓာတ္ပံု႐ိုက္သူမ်ားနဲ႔ အမွတ္တရ ေက်ာက္တံုးေလးမ်ား ေကာက္သူမ်ားကေတာ့ အမ်ားအျပားပါ။ စိမ္းစိုေနတဲ့ ကခ်င္ေတာင္တန္း အလွေတြကလည္း ရႈ႕မ၀ေစပါ။ ေရစပ္စပ္ ေက်ာက္စရစ္ခဲမ်ားေပၚရပ္ရင္း ျဖတ္သန္းစီးဆင္းသြာတဲ့ ခံစားရမႈကလည္း ၾကည္ႏူးေပ်ာ္ရႊင္စရာပါ။

ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးဟာ သမိုင္းတေလ်ာက္ ကုန္စည္ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ရာတြင္သာမက ယဥ္ေက်းမႈ ထြန္းကား ျဖန္႔ျဖဴးရာ ပင္မအသက္ေသြးေၾကာႀကီးပါ။ ျမန္မာရယ္လို႔ စတင္ျဖစ္တည္လာကတည္းက အဓိက ၿမိဳ႕ရြာႀကီးမ်ားဟာ ဧရာ၀တီျမစ္ကမ္းနဲ႔ အနီးအနားမွာ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ ဘုရင္မ်ားရဲ႕ နန္းစိုက္ရာ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြပင္မက ၿမိဳ႕ရြာအမ်ားအျပားလည္း ဒီျမစ္ႀကီး တစ္ေလ်ာက္ တည္ရွိခဲ့တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ပင္ ႏိုင္းျမစ္ယဥ္ေက်းမႈ ၊ ျမစ္၀ါျမစ္ ယဥ္ေက်းမႈ ဟုေခၚတြင္တဲ့ အဓိကေနရာဌာနေတြလိုပဲ ျမန္မာျပည္အတြက္ ဧရာ၀တီ ယဥ္ေက်းမႈဟု ေခၚဆိုရပါမယ္။ တကယ္ေတာ့ ဧရာဝတီဆိုတဲ့ စကားဟာ သသၤက႐ိုက္ ဘာသာစကားမွ ဆင္းသက္လာၿပီး ဆင္ ျမစ္ လို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ထို႔ျပင္ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးတြင္ ရွားပါးလွသည့္ ေရခ်ိဳလင္းပိုင္မ်ားျဖစ္သည့္ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္မ်ား ေနထိုင္က်က္စားၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္း လူသားမ်ားရဲ႕ ပေယာဂေၾကာင့္ တျဖည္းျဖည္းရွားပါးလာၿပီး မ်ိဳးသုန္းမေပ်ာက္ကြယ္ရေအာင္ ထိန္းသိမ္းေနၾကရပါတယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ ျမစ္ဆံုႀကီးကေတာ့ သူ႕ေအာက္က ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္ေတြကိုမသိ။ သူကေတာ့ စီးဆင္းၿမဲ ၊ လွပေနစဲပါ။ ဒါေပမယ့္ သူ႕အလွကေရာ ဘယ္ေလာက္ၾကာေအာင္ ခံမလဲ။ သူကိုယ္တိုင္ကေတာ့ ကိုယ့္ဒဏ္ရာ လူမသိရေအာင္ ဟန္တင္းၿပံဳးေနရသလို ခံစားမိပါတယ္။ ဒီေလာက္ သမိုင္းအဆက္ဆက္ ေက်းဇူးျပဳခဲ့တဲ့ ျမစ္ႀကီး ၊ သူ႕အလွေတြ ညွိဳးေရာ္ပ်က္စီးရမွာ ေတြးၾကည့္ယံုနဲ႔ ရင္ထဲမခ်ိ။

ျမစ္ကမ္းနဖူးမွာ တည္ရွိေနတဲ့ ျမစ္ဆံုေစတီကေတာ့ ၾကည္ညိဳသပၸါယ္စရာပါ။ လူမွာ အသက္ေသြးေၾကာမ်ား အေရးႀကီးသလို ၊ ထိုေသြးေၾကာမ်ားကို ေထာက္ပို႔ေပးတဲ႔ အဓိကပင္မအရာဟာ ႏွလံုးျဖစ္ပါတယ္။ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးဟာ ယခုအခ်ိန္အထိ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ကုန္စည္ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး တင္သာမက စိုက္ပ်ိဳးေမြးျမဴေရးအတြက္ အဓိက အသံုးျပဳေနရေသာ ပင္မအသက္ေသြးေၾကာႀကီးပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးကို ေခတ္အဆက္ဆက္ အႏုပညာရွင္မ်ားက အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးကာ မိခင္ဧရာ၀တီဟု တင္စားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီျမစ္ႀကီး ထာ၀စဥ္ရွင္သန္ေစဖို႔ အဓိက ႏွလံုးသားတည္ရာ ျမစ္ဆံုအလွမ်ား မေပ်ာက္မပ်က္ တည္ရွိေနပါေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းမိပါတယ္။

ျမစ္ဆံုမွ ပတ္၀န္းက်င္ ေတာင္တန္းမ်ား

 

ဒီျမစ္ဆံုေနရာကေန စတင္စီးဆင္းသြားတဲ႔ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးဟာ ကမာၻ႕အရွည္ဆံုး ျမစ္ႀကီးမ်ားစာရင္းမွာ အဆင့္ (၅၅) ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးသည္ ကမာၻ႕အလွဆံုး ျမစ္ႀကီၚမ်ားစာရင္းတြင္ တစ္ခုအပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္။ ရွည္လ်ားေသာ ျမစ္ေၾကာင္းတစ္ေလ်ာက္ သဘာ၀အလွအပ အမ်ိဳးမ်ိဳး ႏွင့္ ရွားပါးေသာ ေရေနသတၱ၀ါမ်ားပါ တည္ရွိေနပါသည္။ နာမည္ေက်ာ္ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္းမ်ားလည္း တည္ရွိေနၿပီး ကမာၻေက်ာ္ ေန၀င္ခ်ိန္ျမစ္ျပင္အလွမ်ားကိုလည္း ခံစားႏိုင္တဲ႔ ကမာၻေက်ာ္ ျမစ္ႀကီးတစ္စင္းပါ။

ျမစ္ဆံုမွ ပတ္၀န္းက်င္ ေတာင္တန္းမ်ား

ျမစ္ဆံုးမွ ေစတီေတာ္ကို ဖူးေမွ်ာ္ရပံု

 

ျမစ္ဆံုရွိ အထိမ္းအမွတ္ ေက်ာက္တိုင္တစ္ခု

 

ျမစ္ဆံုသို႔ သြားရာလမ္း

 

ၾကည္လင္ေအးျမေနတဲ့ ျမစ္ၾကမ္းျပင္ေက်ာက္စရစ္တံုးမ်ားေပၚမွာထိုင္ၿပီး ေတြးမိတာေတြက ဟိုေရာက္ဒီေရာက္။ ငယ္ငယ္ကတည္းက ေရာက္ဖူးျခင္တဲ့ ျမစ္ဆံုကို ေရာက္ခဲ့ရလို႔ ပီတိျဖစ္ရသလို ၊ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ေရာက္ႏိုင္ပါေတာ့မလား။ ေရာက္ရင္ေရာ ဒီလိုအလွေတြ ခံစားရပါေတာ့မလားဟု ေတြးမိျပန္ေတာ့ စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိပါတယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ လူသားေတြ ေျပာင္းလဲေပ်ာက္ကြယ္ သြားၾကေပမယ့္ ျမစ္ဆံုနဲ႔ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးကေတာ့ မေျပာင္းမလဲ လွပစြာ တည္ရွိေနၿပီး အလုပ္အေကၽြးျပဳေနတံုးပါ။ ကိုယ္ေတြမရွိေတာ့ခ်ိန္မွာလည္း ေနာင္မ်ိဳးဆက္ေတြအတြက္ ဒီအလွအပေတြ ခ်န္ခဲ့ႏိုင္ပါ့မလား။ ၾကည္လင္ေအးျမေနတဲ့ ျမစ္ျပင္ႀကီးကေတာ့ ငိုညည္းသံလို ၊ မပီ၀ိုးတ၀ါး ေရရြတ္ေနတာ ၾကားေယာင္မိပါတယ္။

သူငယ္ခ်င္းတို႔ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ႕ၾကပါေစ…………ေနခရမ္း