လ ႏွင့္ ဒီေရ ဆက္စပ္ပံု

လ အေၾကာင္းေရးလိုက္တဲ့ ပို႔စ္ေလးကို ေဆြးေႏြးေပးၾကတဲ့ စာဖတ္ပရိတ္သတ္မ်ားအားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ရွိေၾကာင္း ဦးစြာေျပာပါရေစ..။ ယခု လ နဲ႔ ဒီေရ ဆက္စပ္ပံုေလးကို ဆက္ၿပီး ေဆြးေႏြးေပးခ်င္ပါတယ္။

လျပည့္၊ လကြယ္ရက္ မ်ားမွာ ဒီေရ အတက္အက် ရွိတတ္တာေတာ့ အားလံုးသိၾကမွာပါ။ ဒါဟာ.. လ ရဲ႕ ကမ႓ာကိုဆြဲတဲ့အား သက္ေရာက္မႈလို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ အဲ့ဒီ့ လ ဆြဲအား (Gravity) ေၾကာင့္ ကမ႓ာေျမမ်က္ႏွာျပင္ေပၚက ေရြ႕လ်ားေနတဲ့ (သမုဒၵရာ) ေရေတြဟာ အတက္ အက် ေျပာင္းလဲ စီးဆင္းျခင္းေတြ ျဖစ္လာရပါတယ္။

ကမ႓ာနဲ႔ လ ဟာ နယူတန္ရဲ႕ နိယာမအတိုင္း ဆြဲအားကိုယ္စီရွိၾကပါတယ္။ (စၾကဝဠာထဲက မည္သည့္ အရာဝထၳဳမဆို ဆြဲအားကိုယ္စီရွိၾကပါတယ္။) ကမ႓ာ နဲ႔ လ ကေတာ့ အနီးဆံုးျဖစ္လို႔ သက္ေရာက္မႈ ပိုသိသာတာပါ။ ကမ႓ာရဲ႕ ဆြဲအားသက္ေရာက္မႈေၾကာင့္လည္း လ မွာ ေျပာင္းလဲျခင္းေတြ ၾကံဳရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္.. ဒီေရအေၾကာင္းေျပာတဲ့အခါ.. ကမ႓ာ့ဆြဲအားရဲ႕ လအေပၚ သက္ေရာက္မႈထက္.. လ ဆြဲအားရဲ႕ ကမ႓ာေပၚ သက္ေရာက္မႈကို ပိုအေလးေပး ေဆြးေႏြးၾကရမွာပါ။

လျပည့္၊ လကြယ္ ရက္ေတြမွာ လ ဟာ ကမ႓ာနဲ႔ အနီးဆံုးအပိုင္း (အျခမ္း) က ဒီေရကို ဆြဲအားသက္ေရာက္ၿပီး တက္ေစပါတယ္။ တစ္ရက္ကို ၂ ႀကိမ္ (၂ ေနရာမွာ) ေရတက္ျခင္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ လဆြဲအားနဲ႔ နီးတဲ့ ေနရာရယ္၊ လဆြဲအားနဲ႔ ေဝးတဲ့ ဆန္႔က်င္ဘက္ ေနရာရယ္မွာပါ။ ဒါဟာ လဆြဲအားက ကမ႓ာေျမႀကီးေပၚကိုလည္း အနည္းငယ္ သက္ေရာက္မႈရွိၿပီး ဆန္႔က်င္ဘက္တစ္ဘက္ျခမ္းမွာ ျပန္ 'ဟ' သြားတဲ့သေဘာပါ။ (ပံု)

ကမ႓ာဟာ ၂၄ နာရီကို တစ္ပတ္ႏႈန္း လည္ေနတဲ့အတြက္ ေရထရက္ (Spring Tide) မွာ ၁၂ နာရီျခားတစ္ခါ ေရတက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လ ဟာလည္း တသတ္မတ္တည္းရွိေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကမ႓ာကို ပတ္ေနပါေသးတယ္။ အဲ့ဒါေၾကာင့္ တစ္ရက္နဲ႔ တစ္ရက္ ေရထခ်ိန္ခ်င္း မတူပါဘူး။ မိနစ္ ၅၀ ေလာက္ ကြာပါတယ္။

လဆန္း နဲ႔ လဆုတ္ ရက္ေတြမွာေတာ့ လ ရွိတဲ့ ဘက္မွာ ဒီေရအတက္အက်ရွိႏိုင္ပါတယ္။ လဆန္းရက္မွာ ညေနခင္းပိုင္း၊ လဆုတ္ရက္မွာ နံနက္ခင္းပိုင္း ဒီေရ အတက္အက် အနည္းငယ္ရွိပါတယ္။ သိပ္ေတာ့ မသိသာလွပါ။ အဲ့ဒါကိုေတာ့ ေရေသရက္ (Neap Tide) လို႔ ေခၚပါတယ္။

ပင္လယ္ကမ္းနီးသူေတြ၊ ပင္လယ္ကမ္းေျခ ခရီးသြားသူေတြကေတာ့ လ နဲ႔ ဒီေရ အတက္အက် ဆက္စပ္မႈကို ပိုၿပီးေလ့လာ ေတြ႕ရွိႏိုင္မွာပါ။ ေရအား (ဒီေရ အတက္အက်အား) ကို လည္ပတ္အသံုးျပဳတဲ့ စက္ပစၥည္းေတြ အတြက္ (အင္ဂ်င္နီယာေတြအတြက္) ဒီအေၾကာင္းအရာဟာလည္း မသိမျဖစ္တဲ့ အေျခခံ ဗဟုသုတပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္..။
အနာဂတ္ပညာေရးအတြက္..
သန္႔ဦး (အာကာသႏွင့္ စၾကဝဠာ)