ကမာၻေက်ာ္ မင္းကြန္းေဒသ ႀကီးေလးႀကီး ႏွင့္ ေရွးေဟာင္းသမိုင္း၀င္ေနရာမ်ား

ျမန္မာတြင္မက ကမာၻတြင္ပါ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာ အေဆာက္အဦးမ်ား၊
မွတ္တမ္းမ်ားတည္ရွိရာ မင္းကြန္းေဒသသည္ ျမန္မာတို႔အတြက္ ဂုဏ္ယူစရာ
ေဒသတစ္ခုပင္ျဖစ္ပါသည္။ ကမာၻေက်ာ္ မင္းကြန္းေဒသမွ ဘိုးေတာ္ဘုရား၏
ႀကီးေလးႀကီး ႏွင့္အတူ ျမသိန္းတန္ေစတီေတာ္ႀကီး ၊ ကမာၻ႕မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ပါ
ထည့္သြင္းမွတ္တမ္းတင္ျခင္းခံရေသာ ကမၻာ႕မွတ္ဥာဏ္ အေကာင္းဆံုး
မင္းကြန္း ဆရာေတာ္ႀကီး ဦး၀ိစိတၱသာရာဘိ၀ံသ ၏သာသနာ့ေအာင္ေျမ တို႔သည္
သြားေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ေလ့လာစရာ ေနရာေကာင္းမ်ားပင္ျဖစ္ပါသည္။

ဘိုးေတာ္ဗဒံုမင္း၏ ႀကီးေလးႀကီးဆိုသည္မွာ (၁) ပုထိုးေတာ္ႀကီး (၂) ေခါင္းေလာင္းႀကီး
(၃) ျခေသၤ႔ႀကီး (၄) ေရကန္ႀကီး(ၾကက္ေထာင့္ကန္) တို႔ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ားအားျဖင့္
ၾကက္ေထာင့္ကန္ကို လူသိပ္မသိ မေရာက္ျဖစ္ၾကကာ ျမသိန္းတန္ေစတီေတာ္ႀကီးကို
ႀကီးေလးႀကီးတြင္ ပါ၀င္သည္ဟု ထင္မွတ္တတ္ၾကပါသည္။
ကၽြန္ေတာ္မွ စစ္ကိုင္းမင္းကြန္းေဒသႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို
အက်ဥ္းမွ် တင္ျပေပးျခင္ပါသည္။

(၁) ပုထိုးေတာ္ႀကီး

မင္းကြန္းေဒသသည္ ဧရာ၀တီျမစ္တစ္ဖက္ကမ္း စစ္ကိုင္းတိုင္းအတြင္း ၊
စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕၏ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ ၁၆ မိုင္ခန္႔အကြာတြင္ တည္ရွိပါသည္။
မင္းကြန္းအထက္ရွိေတာင္သည္ ေရျပင္မွ ၁၃၇၃ ေပ ျမင့္ပါသည္။ 

Photo : naykhayan
ပုထိုးေတာ္ႀကီးသည္ ဘိုးေတာ္ဗဒံုမင္း၏ ေကာင္းမႈေတာ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး
၁၁၅၂ ခုႏွစ္(ခရစ္ ႏွစ္ ၁၇၉၀ ျပည့္ႏွစ္) တြင္စတင္တည္ေဆာက္ခဲ့ပါသည္။
ကမၻာေပၚမွာ အႀကီးက်ယ္ အခမ္းနားဆံုး ေစတီေတာ္ႀကီး တစ္ဆူျဖစ္ေအာင္
ေပ ၅၀၀ တိတိ အျမင္႕ရွိေစဖို႕ ရည္သန္ ေဆာက္လုပ္ခဲ့ျခင္းပါ။ ပုထိုးေတာ္ႀကီး ႏွင့္
တၿပိဳင္နက္ အၿပီးသတ္ ေရစက္ခ် ႏိုင္ေရးအတြက္ ျခေသၤ့ႀကီး ၊ ေရကန္ႀကီး ၊
ေခါင္းေလာင္းႀကီး တို႔ကို လည္း တည္ခဲ့သည္။(ထိုအေၾကာင္းမ်ားကို
ေအာက္တြင္ သီးျခားတင္ျပပါမည္)

   ဘိုးေတာ္ဗဒံုမင္း ယာယီနန္းစိုက္ရာ ေနရာ (Photo : thukhumarays)
ပုထိုးေတာ္ႀကီးတည္ရန္အတြက္
ဘိုးေတာ္ဘုရားကိုယ္တိုင္ မင္းကြန္းတြင္ ယာယီနန္းစိုက္ကာ ႏွစ္ေပါင္း
၂၀ နီးပါးမွ် ကိုယ္တိုင္ႀကီးၾကပ္တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္းအပါ။ 

(Photo : naykhayan)

သို႔ေသာ္ အျခားႀကီးသံုးႀကီးျဖစ္ေသာ ျခေသၤႀကီး ၊ ေခါင္းေလာင္းႀကီး ႏွင့္
ေရကန္ႀကီး တို႔ၿပီးစီးသြားၿပီး ပုထိုးေတာ္ႀကီး ဆက္လက္တည္ေနခ်ိန္
တြင္ "ၾကက္ေထာင့္ေၾကာင္ဝပ္၊ ဝါကၽြတ္မွထ ၊
ႀကီးေလးႀကီး အၿပီးမသတ္၊ မုဆိုး သုညကပ္"  ဟူေသာ တေဘာင္
တစ္ခု ေပၚလာေလသည္။ ထိုတေဘာင္အရ ႀကီးေလးႀကီးၿပီးစီးသြား
ပါက မုဆိုးဘို(ကုန္းေဘာင္) မင္းဆက္ပ်က္စီးမည္ဟု ဆိုၾကပါသျဖင့္
ပုထိုးေတာ္ႀကီး တည္ေဆာက္ျခင္းလုပ္ငန္းကို သကၠရာဇ္ ၁၁၇၄ ခုႏွစ္
တြင္ ရပ္ဆိုင္းခဲ့ပါသည္။

 ပံုေတာ္ဘုရား (Photo : thukhumarays)

၎ေနာက္ ပုထိုးေတာ္ႀကီးအစား ပုံေတာ္ဘုရားသာ ၿပီးစီးေအာင္
တည္ခဲ့ပါသည္။မင္းကြန္းပုထိုးႀကီး ၿပီးစီးလွ်င္ ထိုပံုေတာ္ဘုရားပံုစံအတိုင္း
သာ ေတြ႔ျမင္ဖူးေမွ်ာ္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ပံုေတာ္ဘုရားကို ပုထိုးေတာ္ႀကီး
သို႔သြားရာလမ္းမေဘးတြင္ ဖူးေမွ်ာ္ႏိုင္ပါသည္။ ဥာဏ္ေတာ္အားျဖင့္
၁၅ ေပခန္႔သာရွိပါသည္။

(Photo : naykhayan)

ပုထိုးေတာ္ႀကီးအား ေပ ၅၀၀ ခန္႔တည္ရန္
မွန္းထားေသာ္လည္း ရပ္နားခဲ့ရပါသျဖင့္ ယခုအခါ ေပ ၄၅၀ ပတ္လည္
ရွိကာ အျမင့္ ၁၆၂ ေပပဲ ရွိေၾကာင္း ျမန္မာစြယ္စံုက်မ္းတြင္ ေဖာ္ျပ
ထားပါသည္။

ၿပိဳလဲေနေသာ အပ်က္အစီမ်ား ႏွင့္ မဟာရံတံတိုင္း (Photo : naykhayan)

ပုထိုးေတာ္ႀကီးသည္ ၁၈၃၈ ငလ်င္ဒဏ္ေၾကာင့္ စတင္
အက္ကြဲပ်က္စီးခဲ့ရပါသည္။

ပုထိုးေတာ္ႀကီး အေပၚမွ အလယ္မ႑ိဳင္ (Photo :thukhumarays)

ထို႔ေနာက္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ရာသီဥတု
မ်ား၊ သဘာ၀ေဘးဒဏ္မ်ားေၾကာင့္ ယိုယြင္းလာခဲ့ေသာ္လည္း
ေရွးေဟာင္းသမိုင္း တန္ဖိုး ၊ ဗိသုကာပညာတန္ဖိုး ကေတာ့
အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေအာင္ တည္ရွိေနပါသည္။

ပုထိုးေတာ္ႀကီးေပၚမွ ျမသိန္းတန္ေစတီေတာ္ကို ဖူးေမွ်ာ္ရပံု (Photo : naykhayan)

ယခင္က ပုထိုးေပၚသို႔ တတ္ေရာက္ၿပီး ဧရာ၀တီျမစ္အလွ ၊ 

မႏၱေလးဘက္ကမ္း ႏွင့္ သဘာ၀ရႈခင္းမ်ားကို ၾကည့္ရႈခံစားႏိုင္ပါသည္။

 ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ားတင္မက ႏိုင္ငံျခားခရီးသြားမ်ားပင္ တကူးတက 

လာေရာက္ရာေနရာ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။

 

  ယခုအခါ တစ္၀က္ေလာက္အထိသာ တတ္ေရာက္ခြင့္ျပဳထားေသာေနရာ

   Photo : naykhayan
ယခု ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ အထက္ျမန္မာျပည္တြင္
လႈပ္ခပ္ခဲ့ေသာ ငလ်င္ေၾကာင့္ မင္းကြန္းပုထိုးေတာ္ႀကီးမွာ
ပိုမိုပ်က္စီးလာၿပီး ၾကံ႕ခိုင္မႈ စိတ္မခ်ရပါသျဖင့္ ပုထိုးေတာ္ႀကီး
အထက္သို႔တက္ေရာက္ခြင့္ကို ပိတ္ခဲ့ရပါသည္။

Photo : Internet

မင္းကြန္းပုထိုးေတာ္ႀကီးသည္ အၿပီးမသတ္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း
ေရွးေဟာင္းပုထိုးေတာ္ႀကီးအျဖစ္ ခန္႔ခန႔္ထည္ထည္ တည္ရွိေန
စဲပါ။ ယခင္က ပုထိုးေတာ္ႀကီးအား အေ၀းမွပင္ ခန္႕ခန္႕ထည္ထည္
ေတြ႕ျမင္ရေသာ္လည္း ေနခရမ္းသြားသည့္ အခ်ိန္တြင္ ေစ်းဆိုင္မ်ား
ပိတ္ေနသျဖင့္ ပုထိုးေတာ္ႀကီးေရွ႕တည့္တည့္ေရာက္မွပင္ ဘြားကနဲ
ေတြ႔ျမင္ခဲ့ရပါသည္။

ပုထိုးေတာ္ႀကီး အေပၚမွ ဧရာ၀တီျမစ္ျပင္အားလွမ္းျမင္ရပံု (Photo:naykhayan)

ျမန္မာတို႔၏ ျမင့္မားခိုင္မာေသာ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြလက္ရာ 

တစ္ခုအျဖစ္ ဂုဏ္ယူဖြယ္တည္ရွိေနေသာ ပုထိုးေတာ္ႀကီးပင္ျဖစ္ပါသည္။

(၂) မင္းကြန္း ေခါင္းေလာင္းႀကီး

(Photo : naykhayan)

ျမန္မာတြင္မက ကမာၻတြင္ပါ ေက်ာ္ၾကားလူသိမ်ားလွေသာ မင္းကြန္း
ေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္လည္း ဘိုးေတာ္ဗဒံုမင္း၏ ႀကီးေလးႀကီး
ေကာင္းမႈေတာ္မ်ားတြင္ တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္ပါသည္။
လက္ရွိ ကမာၻေပၚတြင္ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ေသာ ကမာၻ႔အႀကီးဆံုး
ေခါင္းေလာင္းႀကီးမ်ားစာရင္းတြင္ ဒုတိယေျမာက္ အႀကီးဆံုး
အျဖစ္စာရင္း၀င္ပါသည္။
ရုရွႏိုင္ငံတြင္ ရွိေသာ ပထမ အႀကီးဆံုးေခါင္းေလာင္းႀကီးမ်ားမွာ
တီး၍ အသံမျမည္ပါသျဖင့္ မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္
တီး၍ ရေသာ ေခါင္းေလာင္းႀကီးမ်ားတြင္ ကမာၻ႕အႀကီးဆံုးအျဖစ္
မွတ္တမ္း၀င္ထားပါသည္။

ေရွးေခတ္မွ မင္းကြန္း ေခါင္းေလာင္းႀကီးပံု (Photo:Internet)

ကုန္းေဘာင္ေခတ္မဟာရာဇ၀င္တြင္ သကၠရာဇ္ ၁၁၇၀ ျပည့္ႏွစ္၊
ကဆုန္လ ဆန္း ၅ ရက္ေန႔ (၁၈၀၈ ခု ၊ ဧၿပီလ) တြင္ သြန္းလုပ္
ခဲ႔သည္ဟုဆုိပါသည္။
မင္းကြန္းပုထိုးေတာ္ႀကီးအနီးတြင္ သဘာ၀ေဘးဒဏ္မ်ားကို
ေက်ာ္ျဖတ္ၿပီး ယေန႔တိုင္ ခန္႔ခန္႔ထည္ထည္ျဖင့္ တည္ရွိေနပါသည္။

( Photo : naykhayan )

ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ အေလးခ်ိန္ကို “ မင္းျဖဴမွန္မွန္ေျပာ” ဟူေသာ
စာဆိုႏွင့္အညီ ေၾကးပိႆာခ်ိန္ ( ၅၅၅၅၅ ) ပိႆာအထိ ထည့္သြင္း
သြန္းေလာင္းခဲ့ေၾကာင္းသိရပါသည္။ တန္ဖြဲ႔မည္ဆိုပါက ၉၀.၅၂ တန္
ရွိေၾကာင္းဆိုၾကပါသည္။ ထိုအေလးခ်ိန္ႏွင့္ ပတ္သတ္၍လည္း
ကြဲလြဲမႈ အနည္းငယ္ရွိၾကပါသည္။
ထိုမွ်ႀကီးမားေသာ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကို သည္ေနရာအေရာက္
သယ္ေဆာင္ယူငင္ သြန္းေလာင္းႏိုင္ခဲ့သည့္ ေရွးျမန္မာတို႔၏
အတတ္ပညာပိုင္းကို အံ့ခ်ီးေလးစားဖြယ္ေကာင္းလွပါသည္။

 

မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းႀကီး ထားရာအေဆာင္(Photo:Internet)

(မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းႀကီး အတြင္းသို႔၀င္၍ ဓာတ္ပံုရိုက္ရာ C.G.Johns

 ဟူေသာ အဂၤလိပ္စကားလံုမ်ားေတြ႔ရပံု - Photo: naykhayan)

ေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္ ေအဒီ ၁၈၃၉ ေျမငလ်င္ေၾကာင့္ ေခါင္းေလာင္းႀကီး
ခ်ိတ္ဆြဲရာတိုင္မ်ားမွာ ပ်က္စီးမႈ ရွိခဲ့ၿပီး လက္ရွိ သံယပ္မတန္းႏွင့္
ေခါင္းေလာင္းထားရာ အေဆာင္ကို ၁၉၀၄ ခုႏွစ္ တြင္ ဧရာ၀တီသေဘၤာ
ကုမၸဏီမွ မစၥတာ စီဂ်ီဂၽြန္ ဦးေဆာင္ၿပီး မူလသစ္သား၊ ယက္မ၊
အုတ္တိုင္တို႔အား သံယက္မသံတိုင္တို႔ျဖင့္ ေျပာင္းလဲတပ္ဆင္ေပးခဲ့ရာ
ယေန႔တိုင္ ေတြ႕ျမင္ေလ့လာရသည့္ ပံုအသြင္ပင္ ျဖစ္ သည္။

( Photo : naykhayan )

ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ အတိုင္းအတာမ်ားမွာ---
ႏႈတ္ခမ္း၀ အခ်င္း( အျပင္ဘက္မွတိုင္းတာလွ်င္)  = ၁၆ ေပ ၃ လက္မ
အတြင္းပိုင္း အခ်င္း(ႏႈတ္ခမ္း၀ အထက္ ၄ေပ     = ၁၀ ေပ
                ၈လက္မ အျမင့္မွ တိုင္းတာလွ်င္)
အျမင့္ ( အတြင္းပိုင္းမွ တိုင္းတာလွ်င္ )            = ၁၁ ေပ ၆ လက္မ
အျမင့္ ( အျပင္မွ တိုင္းတာလွ်င္ )                  = ၁၂ ေပ
အတိႈ္းပိုင္း အခ်င္း( ထိပ္ပိုင္းတြင္တိုင္းတာလွ်င္) = ၈ ေပ ၆ လက္မ
ရွိေၾကာင္း ေခါင္းေလာင္းႀကီးေရွ႕ရွိ ေက်ာက္စာျပားေပၚတြင္ ေရးထိုး
ထားပါသည္။

 

မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းႀကီး ႏွင့္ ပုထိုးေတာ္ႀကီးအား ေရွးေခတ္ဓာတ္ပံု

တစ္ပံု၌ ေတြ႕ရပံု (Photo:naykhayan)

မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္ ကမာၻေက်ာ္ေသာ ျမန္မာ့
အေမြအႏွစ္အစစ္ျဖစ္သလို ေႏွာင္းလူမ်ားအေနျဖင့္ တန္ဖိုးထား
ထိန္းသိမ္းဖို႔ မ်ားစြာလိုအပ္ပါသည္။

( Photo : naykhayan )

 ေခါင္းေလာင္းႀကီး အတြင္း၌
ဘုရား ေစတီ ႏွင့္ လႈိဏ္ဂူမ်ားတြင္ ေတြ႔ျမင္ေနက်အတိုင္း
မွင္ဖ်က္ေဆး အျဖဴမ်ားျဖင့္ ေရးသားထားသည္ကို မ်ားစြာေတြ႔
ျမင္ၾကရပါသည္။ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္တန္ဖိုး ယုတ္ေလ်ာ့
သြားရသည္မွာ စိတ္မေကာင္းစရာပါ။

(၃) ျခေသၤ႔ႀကီး

(Photo : naykhayan)

ပုထိုးေတာ္ႀကီး၏ ေရွ႕မ်က္ႏွာစာတြင္ တည္ရွိေသာ ျခေသၤ႔ႀကီးႏွစ္ေကာင္
ရုပ္တုသည္လည္း ဘိုးေတာ္ဗဒံုမင္း၏ ႀကီးေလးႀကီး ေကာင္းမႈတစ္ခုပင္
ျဖစ္ပါသည္။ 

(Photo : naykhayan)

ႀကီးမားလွေသာ ပုထိုးေတာ္ႀကီးႏွင့္ ပနံရေအာင္ ျခေသၤ႔
ရုပ္တုႀကီးမ်ားမွာလည္း တစ္ခ်ိန္က ဧရာ၀တီျမစ္ကမ္းေဘးတြင္
၀ံ၀ံထည္ထည္ တည္ရွိခဲ့ပါသည္။သကၠရာဇ္ ၁၁၅၅ ခုႏွစ္
( ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၉၃ ခုႏွစ္)တြင္ တည္ထားခဲ့သည္။ ျခေသၤ့ႀကီးမ်ားသည္
အျမင့္အားျဖင့္ ၉၅ ေပ စီျမင့္ ကာ ေျခ သည္းလက္သည္း တစ္ခုစီသည္
အလ်ား ငါးေပခြဲ ႏွင့္ လုံးပတ္ ေလးေပခြဲခန္႕ ရွိသည္။
မ်က္လုံးတစ္လုံးစီ၏ ပတ္လည္သည္ ၁၃ ေပစီ ရွိေၾကာင္း မွတ္သား
ရပါသည္။ မ်က္လံုးႏွင့္ ေျခသည္း၊ လက္သည္းမ်ားကို
အသက္၀င္ေစရန္ အလို႔ငွာ စက်င္ေက်ာက္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည္။

(Photo : naykhayan) 

 ျခေသၤ့ႀကီး ႏွစ္ေကာင္ထုလုပ္ရန္ အုပ္ခ်ပ္ေရ ႏွစ္သိန္းခန္႕
အသုံးျပဳခဲ့ရၿပီးသကၠရာဇ္ ၁၂၀၀ ျပည့္ႏွစ္ တြင္ ေျမာက္ဘက္ရွိ
ျခေသၤ့ရုပ္ႀကီး ၿပိဳက်ခဲ့ကာ ၁၃၁၈ ခုႏွစ္တြင္ လႈပ္ခတ္ခဲ့ေသာ
စစ္ကိုင္း ငလ်င္ဒဏ္ေၾကာင့္ ေတာင္ဘက္ ျခေသၤ့ ရုပ္ႀကီး
လည္း ၿပိဳလဲက်ခဲ့သည္။ယခုအခါတြင္ေတာ့ ျခေသၤ႔ႀကီး၏
ေနာက္ပိုင္း ကိုယ္ထည္ႀကီးသာ ထုထည္ျဖင့္ က်န္ရစ္ေနပါသည္။

 

ျခေသၤ့ႀကီး၏ အပ်က္အစီးအုတ္ပံုမ်ား (Photo : naykhayan)

ထိုမွ်က်န္ရွိေနေသးသည့္ အစုအေ၀းေလးပင္လွ်င္ ျခေသၤ့ႀကီး
မည္မွ်ေလာက္ႀကီးမားမည္ကို မွန္းဆၾကည့္ၿပီး အံ့ၾသရပါသည္။

 

ျခေသၤ့ႀကီးမ်က္လံုးႀကီးပံု  (Photo : naykhayan)

ျခေသၤ့ႀကီး တစ္ေကာင္၏ အပ်က္အစီးမ်ားေဘးတြင္ ထိုျခေသၤ့ႀကီး
မွ မ်က္လံုးႀကီးကိုလည္း ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္။
 ထိုအျဖဴေရာင္စက်င္ေက်ာက္တံုး မ်က္လံုးႀကီးအေပၚတြင္
အနက္ေရာင္မႈတ္ေဆးျဖင့္ မ်က္လံုးဟု အမွတ္အသားျပဳေရးထား
သည္ကိုလည္း ေတြ႔ရပါသည္။ အမွန္မွာ ထိုသို႔ျဖစ္ကတက္စမ္း
ေရးမထားဘဲ မွတ္တိုင္အမွတ္အသားေလးျဖင့္ ေရးသားထားလွ်င္
ပို၍ အျမင္ သင့္ေတာ္မည္ဟု ထင္မိပါသည္။

(၄) ကန္ေတာ္ႀကီး ( ၾကက္ေထာင့္ကန္)

(Photo : naykhayan) 

ဘိုးေတာ္ဗဒံုမင္း၏ ႀကီးေလးႀကီးတြင္ အပါအ၀င္ တစ္ခုျဖစ္ေသာ္လည္း
ႀကီးေလးႀကီးသြားေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ လည္ပတ္သူမ်ားအေနျဖင့္ ေရာက္ရွိမႈ
အနည္းဆံုး ေနရာတစ္ခုမွာ ကန္ေတာ္ႀကီး ေခၚ ၾကက္ေထာင့္ကန္ ပင္
ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ခ်ိဳ႕အေနျဖင့္ ကန္ေတာ္ႀကီးကို ႀကီးေလးႀကီးတြင္
ပါ၀င္မွန္းကို မသိရေအာင္ အေရာက္အေပါက္နည္းၾကပါသည္။ 

(Photo : naykhayan) 

ဘိုးေတာ္ဘုရား၏ ေကာင္းမႈေတာ္ကန္ေတာ္ႀကီးသည္ ပုထိုးေတာ္ႀကီး
သို႔အသြားလမ္းေဘး တစ္ေနရာတြင္ရွိၿပီး ပုထိုးေတာ္ႀကီး ႏွင့္
ငါးမိုင္ခန္႔ ေ၀းကြာပါသည္။ ထိုမွ် ေ၀းေနသျဖင့္ ပို၍ သတိမထားမိဘဲ
အေရာက္အေပါက္ နည္းရျခင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။ၾကက္ေထာင့္ရြာ
အေနာက္ဖက္တြင္ရွိသျဖင့္ ၾကက္ေထာင့္ကန္ ဟု အမည္တြင္ခဲ့သည္။
ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၇၉ ခုႏွစ္ (ေအဒီ ၁၈၁၇)တြင္ တူးေဖာ္ခဲ့ပါသည္။
ေပ(၄၂၀) အက်ယ္၊ အနက္ (၃၁) ေပ၊ (၈) လက္မ နက္ေသာ
ေရကန္ႀကီး အျဖစ္ တူးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခါ အမွတ္အသား
ဆိုင္းဘုတ္ႏွင့္အတူ သီးျခား ၀န္းၿခံအတြင္း တည္ရွိပါသည္။

(Photo : naykhayan) 

ၿခံဳႏြယ္မ်ားအၾကား ေတြ႔ျမင္ရေသာ ကန္ေတာ္ႀကီး( ၾကက္ေထာင့္ကန္)
သည္ သူ၏မူလ ႀကီးမားျခင္း ႏွင့္ နက္ရိႈင္းျခင္းကို ျပသေနတံုးပါ။
ဘိုးေတာ္ဘုရား၏ ႀကီးေလးႀကီး အပါအ၀င္အျဖစ္ လာေရာက္လည္ပတ္
သူမ်ားကို လမ္းေဘးတစ္ေနရာမွ ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနစဲပါ။

(၅) ျမသိန္းတန္ေစတီေတာ္ႀကီး

(Photo : Internet) 

ျမန္မာမႈ အႏုလက္ရာမ်ားႏွင့္ ခ်ီးက်ဴးဖြယ္ဗိသုကာ ပညာတို႔ျဖင့္
တည္ေဆာက္ထားပံု ထူးျခားၾကည္ညိဳဖြယ္ေကာင္းေသာ
ျမသိန္တန္ေစတီေတာ္ႀကီးသည္လည္း မင္းကြန္းေဒသ သို႔ေရာက္ရွိ
လာသူမ်ား အေနျဖင့္ မေရာက္မျဖစ္သြားေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ရာ
အထင္ကရ ေစတီေတာ္တစ္ဆူ ျဖစ္ပါသည္။

(Photo : naykhayan)  

ႏွစ္ကာလၾကာျမင့္မႈႏွင့္ သဘာ၀ေဘးဒဏ္တို႔ေၾကာင့္ မင္းကြန္းေဒသ

 ေရွးေဟာင္းသမိုင္း၀င္ အပ်က္အစီးမ်ား အၾကား ျမသိန္းတန္ေစတီႀကီး

ကေတာ့ ၀ံ၀ံၾကြားၾကြားျဖင့္ လာေရာက္ဖူးေမွ်ာ္သူမ်ားကို

ေအးခ်မ္းမႈေပးေနၿမဲပါ။

(Photo : naykhayan) 

ျမသိန္းတန္ ေစတီကို စစ္ကိုင္းမင္းသားက ၁၁၆၃ ခုႏွစ္ တန္ခူးလျပည့္ေန႕
တြင္ စတင္တည္ထားခဲ့ရာ ေျခာက္ႏွစ္ခန္႕ၾကာ ျမင့္ ခဲ့ၿပီး ၁၁၆၉ ခုႏွစ္တြင္
ၿပီးစီးခဲ့သည္။

(Photo : naykhayan) 

ျမသိန္းတန္ေစတီေတာ္အား ျမင္းမိုရ္ေတာင္ကို အာလိန္ ငါးဆင့္၊
 ေတာင္ရံခုနစ္ထပ္ ႏွင့္ နတ္ ေစာင္းတန္းမ်ားသြယ္တန္းေနသည့္
ပုံသ႑ာန္ တည္ေဆာက္ထားသည္။

(Photo : naykhayan)  

ေစတီေတာ္အလွဴရွင္ စစ္ကိုင္းမင္းသားသည္ ေစတီေတာ္ တည္ထားရန္

 ေငြက်ပ္တစ္သိန္းတန္ရတနာ ျမေက်ာက္ကို မတည္လွဴဒါန္းခဲ့ျခင္းေၾကာင့္

 ျမသိန္းတန္ေစတီဟု အမည္တြင္ခဲ့ သည္။ အခ်ိဳ႕ကဆင္ျဖဴေတာင္ေပၚတြင္ 

တည္ထားသျဖင့္ ဆင္ျဖဴဘုရားဟုလည္း ေခၚၾကသည္။စစ္ကိုင္းမင္း၏

မိဘုရားႀကီးသည္ ဆင္ျဖဴမယ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 

ဆင္ျဖဴမယ္ဘုရားဟုလည္းေခၚၾကေသးသည္။

(Photo : naykhayan)  

ျမသိန္းတန္ေစတီမွာ ဥာဏ္ေတာ္ ၃၂၁ေပရွိတဲ႔အတြက္ ေတာ္ေတာ္ျမင့္တဲ႔
ေစတီေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။

(Photo : naykhayan) 

ေစတီေတာ္အေပၚသို႔ တက္ေရာက္ရန္ လမ္းသံုးသြယ္ရွိၿပီး အလယ္
အေဆာင္ အမိုးပါေသာ ေနရာမွ မင္းႏွင့္ မိဖုရားမ်ား မင္းညီမင္းသားမ်ား
သာတက္ေရာက္၍ ေဘး ႏွစ္လမ္းမွ မႈးမတ္ အေျခြအရံမ်ား တက္ေရာက္
ၾကသည္ဟု ဆိုရိုး ရွိၾကပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့့္လားမသိ လာေရာက္ဖူးေမွ်ာ္
သူမ်ားအေနျဖင့္ အလယ္လမ္းကသာ တက္ေရာက္ၾကသူ မ်ားပါသည္။

(Photo : naykhayan) 

မင္းညီမင္းသား ျဖစ္ခ်င္လို႔ ဟုတ္ၾကမည္မထင္ပါ။ အလယ္အေဆာင္က
တက္မွကာ ေနပူဒဏ္မခံရသလို က်ယ္လည္းက်ယ္ပါသည္။ ေဘးႏွစ္ဘက္
ကေတာ့ လူတစ္ေယာက္ေလ်ာက္သာယံုသာ က်ယ္ပါသည္။

ျမသိန္းတန္ေစတီေတာ္ႀကီးေပၚမွ ပုထိုးေတာ္ႀကီးကို ဖူးေမွ်ာ္ရပံု (Photo : naykhayan) 

ျမသိန္းတန္ေစတီေတာ္ႀကီးေပၚ ေရာက္ရွိဖူးေမွ်ာ္ၿပီး၍ အျပင္ဘက္
ထြက္လိုက္လွ်င္ အလြန္လွပေသာ ရႈခင္းမ်ားကို ေတြ႔ျမင္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

(Photo : naykhayan)  

ဟိုးအေ၀းမွ ဧရာ၀တီျမစ္ႀကီးကို လွမ္းေမွ်ာ္ျမင္ႏိုင္သလို ပုထိုးေတာ္ႀကီး
ကိုလည္း လွမ္း၍ဖူးေမွ်ာ္ႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ သဘာ၀ေတာေတာင္မ်ား၏
အလွအပကို တ၀ႀကီး ခံစားႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသျဖင့္ အခ်ိန္ေပးကာ သြားေရာက္
ဖူးေမွ်ာ္သင့္ေသာ ေစတီတစ္ဆူ ျဖစ္ပါသည္။

(၆) မင္းကြန္းတိပိဋကဓရ ဓမၼဘ႑ာဂါရိက ဦး၀ိစိတၱသာရာဘိ၀ံသ

(Photo : internet)  

မင္းကြန္းေဒသတြင္ ႀကီးငါးႀကီးအျဖစ္ ထည့္သြင္း သတ္မွတ္ေလာက္ေအာင္
ျမန္မာတြင္ မက ကမာၻတြင္ပါေက်ာ္ၾကားခဲ့သည့္ ဆရာေတာ္မွာ
မင္းကြန္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ျဖစ္ပါသည္။ မင္းကြန္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး
ကို ကမာၻ႔မွတ္ဥာဏ္အေကာင္းဆံုးအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသလို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္
ပိဋကတ္သုံးပုံကို အာဂုံေဆာင္ႏိုင္ခဲ့သည့္ ပထမဆုံးေသာ ဆရာေတာ္
အရွင္သူျမတ္ ျဖစ္ၿပီး အဂၤလန္ႏိုင္ငံ ၊ လန္ဒန္ ၿမိဳ႕ရွိ မဒမ္တူးေဆာ့
ဖေယာင္းရုပ္ထုျပတိုက္တြင္ ကမၻာ့ မွတ္ဥာဏ္အေကာင္းဆုံး ပုဂၢိဳလ္
အျဖစ္ဆရာေတာ္ႀကီး ၏ ပုံေတာ္ကိုထုလုပ္ ျပသထားသည္။ ဆရာေတာ္
ဘုရားႀကီး မရွိေတာ့ေပမယ့္ ဆရာေတာ္ႀကီး သီတင္းသံုးခဲ့ရာ ေက်ာင္းေဆာင္၊
အထိမ္းအမွတ္ဗိမာန္ေတာ္ ႏွင့္ လြမ္းေစတီတို႔တည္ရိွပါသည္။ ေရာက္ရွိ
သူမ်ားအေနျဖင့္ ၀င္ေရာက္ေလ့လာဖူးေမွ်ာ္သင့္ေသာ ေနရာမ်ားပါ။
အထူးသျဖင့္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး သီတင္းသံုးရာ ေက်ာင္းေဆာင္ကို
မူလပံုစံမပ်က္ ျပတိုက္အျဖစ္ ျပသထားပါသည္။ 

မင္းကြန္းတိပိဋကဓရ လြမ္းေစတီ (Photo : naykhayan)  

ထိုျပတိုက္ကို ၀င္ေလ့လာလိုက္သည္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ 

အဆက္ဆက္ ႏွင့္ ျပည္သူအေပါင္းမွ ကိုးကြယ္ခဲ့ေသာ ဆရာေတာ္ႀကီး၏ 

အေနအထိုင္ ရိုးရွင္းေအးခ်မ္းမႈ ၊ ေနာက္ဆံုး ခႏၶာ၀န္ခ်ခါးနီးအခ်ိန္အထိ 

သာသနာ့ တာ၀န္ကို ေက်ပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္ခဲ့မႈ ၊ သာသနာအက်ိဳး

အတြက္ မလစ္ဟင္းရေအာင္ ႀကိဳးစား ထမ္းေဆာင္ခဲ့မႈမ်ားကို 

တအံ့တၾသျဖစ္ရၿပီး အထူးပင္ ေလးစားၾကည္ညိဳစိတ္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ရပါသည္။ 

အထူးသျဖင့္ႏိုင္ငံေက်ာ္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ အေနအထိုင္

ရိုးရွင္းမႈမွာ အထူးပင္အံ့ၾသမွင္သတ္မိပါသည္။

ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးအား ရည္စူးပူေဇာ္ထားေသာ
လြမ္းေစတီကိုလည္း ၾကည္ညိဳဖြယ္ဖူးေမွ်ာ္ႏိုင္ပါသည္။
မင္းကြန္းေဒသ မိုးမိတ္ကုန္းေျမသည္ သာသနာ့အတြက္ အလြန္ပင္
အေရးပါေသာ ဘူမိနက္သန္ေျမပင္ ျဖစ္ပါသည္။ မိုးမိတ္ကုန္းေတာ္ေပၚတြင္
 ေစတီပုထိုးေက်ာင္းဇရပ္စသည့္သာသနိက အေဆာက္အအုံ ေပါင္း ၉၅ ခု
ရွိသည္။ယင္းတို႕အနက္ တိပိဋက နိကာယ ေက်ာင္းေတာ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ
 ပရိယတၱိနယ္ပယ္တြင္အထူး ထင္ရွားလွ သကဲ့သုိ႕ မိုးမိတ္ေစတီကိုလည္း
လူသိမ်ားသည္။ မိုးမိတ္ေစတီေတာ္သည္ ဥာဏ္ေတာ္ ၁၀၉ ေပ ၆ လက္မ ခန္႕
ျမင့္ၿပီး ဘိုးေတာ္ ဘုရား ၏ သားေတာ္ မဟာဓမၼရာဇာဘြဲ႕ခံ မိုးမိတ္ ၿမိဳ႕စားက
တည္ထားခဲ့သည္။
တိပိဋကနိကာယ ေက်ာင္းေတာ္သည္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶ သာနာေတာ္တြင္
 ပိဋကတ္သုံးပုံအာဂုံေဆာင္အရွင္သူျမတ္မ်ား အပါ အ၀င္ထင္ရွားသည့္
ပရိယတၱိပုဂၢိဳလ္အေက်ာ္အေမာ္မ်ားစြာကို ေမြးထုတ္ေပးခဲ့သည့္
ဘူမိနက္သန္ေနရာတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။

(Photo : naykhayan)

ထို႔ေနာက္ မင္းကြန္းေဒသ၏ ေနာက္ထပ္ အထင္ကရေနရာတစ္ခုမွာ
ဧရာ၀တီျမစ္ႏွင့္ မင္း၀ံေတာင္တန္းႀကီးအၾကား၊ ျမသိန္းတန္ေစတီ ႏွင့္
ပုထိုးေတာ္ႀကီးအစပ္ရွိ ၃ ဒသမ ၇၅ ဧက က်ယ္ ၀န္း ေသာ ေျမေနရာတြင္
မင္းကြန္းဘိုးဘြားရိပ္သာ ျဖစ္ပါသည္။ထိုရိပ္သာတြင္ အသက္ (၇၀) ေက်ာ္
အေထာက္အပံ့မဲ့ ဘိုးဘြားမ်ား ကို ေစာင့္ ေရွာက္ထားသည္။
မင္းကြန္းဘိုးဘြားရိပ္သာကို ၁၂၇၆ ခုႏွစ္တြင္ အလွဴရွင္ေဒၚဦးဇြန္းက
စတင္တည္ေထာင္ကာ သကၠရာဇ္ ၁၂၇၆ ခုႏွစ္၊ ျပာသို လဆုတ္ ၁၂ ရက္ေန႕
တြင္ ကမၼ႒ာန္းေက်ာင္း သုံးေက်ာင္း ေဆာက္လုပ္၍ အဘိုးတစ္ဦးႏွင့္
အဘြားတစ္ဦးကို စတင္ ေစာင့္ ေရွာက္မႈျပဳခဲ့ရာမွ မင္းကြန္းလူအိုရုံအျဖစ္
တစ္တစ္တစ္စထင္ရွားလာခဲ့သည္။

မင္းကြန္း-Taxi  (Photo : internet)

ထို႔ေနာက္ မင္းကြန္းေရာက္လွ်င္ ေတြ႔ျမင္ရမည့္ အရာတစ္ခုမွာ
မင္းကြန္း-Taxi ေခၚ ေပါင္းမိုးတပ္ႏြားလွည္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။
ယခင္က လာေရာက္လည္ပတ္သူမ်ား စီးၾကသူမ်ားေပမယ့္ အခုအခါ
ေတာ့ ႏိုင္ငံျခားခရီးသြားအခ်ိဳ႕သာ စီးေလ့ရွိၾကပါေတာ့သည္။
မင္းကြန္းေဒသေရာက္ရွိလွ်င္ မင္းကြန္း-Taxi ေလးမ်ားကိုလည္း အခ်ိန္ေပး
စီးၾကည့္သင့္ပါသည္။

မင္းကြန္းဘက္ကမ္းမွ ဧရာ၀တီျမစ္တစ္ဖက္ကမ္းရွိ မႏၲေလးေတာင္အားေတြ႔ရပံု

(Photo : naykhayan)

ထို႔ျပင္ မင္းကြန္းေဒသတြင္ အျခားထင္ရွားေသာ သမိုင္း၀င္ ေစတီ ၊
ပုထိုး ၊ ေက်ာင္းေတာ္မ်ား ႏွင့္ ေနရာေဒသမ်ားစြာ ရွိပါေသးသည္။

မင္းကြန္း ပုထိုးေတာ္ႀကီးေရာက္ အမွတ္တရ  

စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕သို႔ေရာက္ရွိလွ်င္ မင္းကြန္းေဒသသို႔ အခ်ိန္ေပးသြားေရာက္ကာ
ျမန္မာပင္သာမက ကမာၻတြင္ပါေက်ာ္ၾကားလွေသာ ဘိုးေတာ္ဘုရား၏
ႀကီးေလးႀကီး အပါအ၀င္ ေစတီ ဘုရားေက်ာင္းကန္ မ်ားကို ေလ့လာ
ဖူးေမွ်ာ္ၿပီး ဧရာ၀တီျမစ္ျပင္အလွ ႏွင့္ သဘာ၀အလွအပမ်ားကို တ၀ႀကီး
ခံစားႏိုင္ပါသည္။ တစ္ေခါက္တစ္ခါ အေရာက္သြားၾကည့္ၾကဖို႔ ေနခရမ္း
မွ တိုက္တြန္းလိုက္ပါသည္။
သူငယ္ခ်င္းတို႔ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ႕ၾကပါေစ ……. ေနခရမ္း
သူငယ္ခ်င္းတို႔ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ႕ၾကပါေစ .................. ေနခရမ္း