ျမန္မာ့ပံုႏွိပ္စာေပ သမိုင္း

ကမာၻ႔သမိုင္းတြင္ စာအုပ္သည္ ၁၅ ရာစုမွ စတင္ေနရာယူလာၾကသည္ ဟုထင္ပါသည္။ လက္လွမ္းမီ သမွ်တင္ျပရလွ်င္ ကမာၻ႔ပထမဆုံးစာအုပ္သည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၅၆ ခုႏွစ္မွစတင္ပုံႏွိပ္သည္ဟု အဆိုအမိန႔္ ရွိခဲ့ပါသည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၅၆ ခုႏွစ္တြင္ 'ဂြၽန္ဂူတင္ဘတ္ဆိုသူက သမၼာက်မ္းစာအုပ္ အတြဲႏွစ္တြဲကို စတင္ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝသည္။ ထိုစာအုပ္တြင္ စာတစ္မ်က္ႏွာ၌ စာေၾကာင္းေရ ၄၂ ေၾကာင္းပါရွိၿပီး ႏွစ္ေကာ္လံခြဲျခား ေဖာ္ျပသည္။ ထိုစာအုပ္တြင္ၿပီးစီးရန္ ၅ ႏွစ္ၾကာ ပုံႏွိပ္ခဲ့ရသည္ဟု သိရွိမွတ္သားရပါ သည္။ ပထမဆုံးေသာေရာင္စုံ ပုံႏွိပ္စာအုပ္ကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၅၇ ခုႏွစ္တြင္ 'ဂြၽန္ဖတ္ႏွင့္ ပီတာရွိုဖာတို႔ ႏွစ္ဦးက ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၇၅ ခုႏွစ္တြင္ 'ဝီလီယမ္ ကက္စတာသည္ ထ႐ြိုင္ၿမိဳ႕သမိုင္း ကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ျပန္ဆိုေရးသားကာ ၁၄၇၇ ခုႏွစ္၌ အဂၤလန္နိုင္ငံမွ စာအုပ္အျဖစ္ ထုတ္ေဝခဲ့ သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ပုံႏွိပ္စာအုပ္သမိုင္းဦးသည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၇၆ ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၃၈ ခုႏွစ္) ဆင္ျဖဴရွင္မင္းလက္ထက္တြင္ စတင္ခဲ့သည္ဟု ဆိုနိုင္ပါသည္။ ၁၇၇၆ ခုႏွစ္တြင္ သန္လ်င္ၿမိဳ႕သို႔ အီတလီလူမ်ိဳး သာသနာျပဳတစ္ဦး ေရာက္လာခဲ့ၿပီး ျမန္မာစာေပကို ေလ့လာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ အီတလီနိုင္ငံ ေရာမၿမိဳ႕သို႔ျပန္သြားၿပီး ျမန္မာအကၡရာမ်ားကို တီထြင္သည္။ ယင္းျမန္မာ အကၡရာ ခဲစာလုံးမ်ားျဖင့္
ျမန္မာသင္ပုန္ႀကီးစာအုပ္၊ ခရစ္ေတာ္ဝင္ခ်ဳပ္စာအုပ္၊ ဘုရားသခင္ ပညတ္ေတာ္တို႔ အနက္အဓိပၸာယ္ စာအုပ္၊ ဘုရားသခင္ ဘာသာတရားေတာ္အေလ်ာက္ အက်င့္ဝါဒကိုျပေသာ စာအုပ္မ်ားကို ေရာမၿမိဳ႕ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ ပုံႏွိပ္စက္မွ ရိုက္ႏွိပ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ပုံႏွိပ္စာအုပ္ကို ေအဒီ ၁၇၇၆ ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၃၈ ခုႏွစ္တြင္ ေရာမၿမိဳ႕မွ စတင္ပုံႏွိပ္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္ဟု အဆိုအမိန႔္ျပဳ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။)

၁၇၇၆ ခုႏွစ္မွာပင္၊ ေရာမၿမိဳ႕ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ ပုံႏွိပ္စက္ပိုင္ရွင္မ်ားသည္ သန္လ်င္ၿမိဳ႕ရွိ ခရစ္ ယာန္သာသနာျပဳမ်ားထံသို႔ ပုံႏွိပ္စက္ႏွစ္လုံးကို ျမန္မာအကၡရာ ခဲစာလုံးေျခာက္ေသာင္း၊ လက္တင္ အကၡရာခဲစာလုံး ေလးေသာင္းႏွင့္အတူ ေပးပို႔ခဲ့၏။ သို႔ေသာ္ သန္လ်င္ၿမိဳ႕ မီးေလာင္သည့္အခါ ပုံႏွိပ္စက္ႏွင့္ ခဲစာလုံးမ်ား ပါသြား၍စာအုပ္မ်ား ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝျခင္း မျပဳနိုင္ခဲ့ေပ။


ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ဖီးလစ္ကဲေရးအမည္ရွိေသာ သာသနာျပဳတစ္ဦးသည္ ဘိုးေတာ္မင္း တရားထံ ခြင့္ျပဳခ်က္အရ အိႏၵိယျပည္ ဆီရမ္ပူၿမိဳ႕မွ ျမန္မာခဲစာလုံးမ်ားႏွင့္ ပုံႏွိပ္စက္တစ္လုံးကို အမရပူရၿမိဳ႕သို႔ ယူေဆာင္ခဲ့သည္။ ေရွးဦးစြာ အိႏၵိယမွ ရန္ကုန္သို႔ ေရေၾကာင္းခရီးျဖင့္ သယ္ေဆာင္ သည္။ ထို႔ေနာက္ ရန္ကုန္မွ အမရပူရၿမိဳ႕သို႔ ေရေၾကာင္းခရီးျဖင့္ သယ္ေဆာင္စဥ္ လမ္းတြင္သေဘၤာ နစ္ျမဳပ္ခဲ့သျဖင့္ ပုံႏွိပ္စက္ ဆုံးရႈံးခဲ့သည္။ အမရပူရၿမိဳ႕တြင္ ျမန္မာဘာသာ စာအုပ္ရိုက္ႏွိပ္မႈ အခြင့္ အေရးပ်က္ျပားသြားခဲ့ရသည္။ ထိုသို႔ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ ပုံႏွိပ္စက္ျဖင့္ စာအုပ္မ်ားရိုက္ႏွိပ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းစဥ္ ကာလျဖစ္ေသာ ၁၈၁၀ ခုႏွစ္မွာပင္
"ဆီရမ္ပူၿမိဳ႕ရွိ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ ပုံႏွိပ္တိုက္မွ "ျမန္မာ ယိုးဒယား၊ မာလာယု အဂၤလိပ္၊ ေလးဘာ သာေျပာ လက္စြဲစာအုပ္" ကို ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။

၁၈၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ဆီရမ္ပူၿမိဳ႕ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳဆရာမ်ားက ျမန္မာနိုင္ငံ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ရွိ လာေသာ အေမရိကန္လူမ်ိဳး သာသနာျပဳတစ္ဦးျဖစ္သည့္ ယုဒသန္အား ျမန္မာအကၡရာခဲစာလုံးမ်ားႏွင့္ ပုံႏွိပ္စက္တစ္လုံးကို လက္ေဆာင္အျဖစ္ ေပးလိုက္သည္။ ထိုပုံႏွိပ္စက္ခဲစာလုံးမ်ားျဖင့္ ခရစ္ေတာ္ ရာဇဝင္အတၳဳပၸတၱိစာအုပ္၊ ဓမၼအေမးအေျဖစာအုပ္တို႔ကို ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေအာက္ျမန္မာ နိုင္ငံ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၁၇ ခုႏွစ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္-၁၁၇၉ ခုႏွစ္) တြင္ ျမန္မာအကၡရာျဖင့္ စတင္ ပုံႏွိပ္စာအုပ္ ထုတ္ေဝမႈျပဳခဲ့သည္ဟု မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုပုံႏွိပ္စက္သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ တစ္ဆင့္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့ၿပီး၊ ထိုမွတစ္ဆင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ျပန္လည္ေျပာင္းေ႐ႊ႕လာကာ အေမရိကန္သာသနာျပဳ ပုံႏွိပ္တိုက္အမည္ျဖင့္ စာအုပ္မ်ား ရိုက္ႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။

ဘႀကီးေတာ္လက္ထက္တြင္ တမန္ေတာ္ဝတၳဳ၊ ဓမၼသစ္ က်မ္းစာအုပ္မ်ားကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ပုံႏွိပ္ထုတ္ ေဝခဲ့သည္။ အိႏၵိယနိုင္ငံ ဆီရမ္ပူၿမိဳ႕မွလည္း "အဂၤလိပ္ႏွင့္ျမန္မာ" ေဝါဟာရစာအုပ္ကို ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့ သည္။ သာယာဝတီမင္းလက္ထက္တြင္ အိႏၵိယနိုင္ငံ ကာလကတၱားၿမိဳ႕မွ 'ျမန္မာဘာသာ သဒၵါစာအုပ္' ကို ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕မွလည္း အဂၤလိပ္ျမန္မာ အဘိဓာန္စာအုပ္ကို ထုတ္ေဝခဲ့ သည္။ ပုံႏွိပ္စက္မ်ား စတင္ေပၚေပါက္ခ်ိန္က ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝေသာ စာအုပ္အမ်ားစု သည္ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ စာအုပ္မ်ားသာျဖစ္သည္။ ျမန္မာသဒၵါႏွင့္ ျမန္မာအဘိဓာန္ဆိုင္ရာ စာအုပ္အေရအတြက္မွာ အလြန္နည္းပါးသည္။ ျမန္မာမႈႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စာအုပ္ကို ၁၈၄၇ ခုႏွစ္ တြင္ ေအ၊ ဘီ၊ အမ္ ပုံႏွိပ္တိုက္ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ 'မႏုဓမၼသတ္က်မ္း' အမည္ျဖင့္ ထုတ္ေဝမႈျပဳခဲ့သည္။

မႏၲေလးေနျပည္ေတာ္ (ရတနာပုံေခတ္)၊ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္တြင္ ရတနာပုံေနျပည္ေတာ္၌ စက္႐ုံ ေပါင္း (၅၀) ေက်ာ္တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ယင္းတို႔အနက္ စာပုံႏွိပ္စက္႐ုံလည္း တစ္ခုအပါအဝင္ျဖစ္ သည္။ ၁၈၆၄ ခုႏွစ္တြင္ ေ႐ႊနန္းေတာ္ ေျမာက္ဥယ်ာဥ္ေတာ္အတြင္း၌ စာပုံႏွိပ္စက္တည္ေထာင္ခဲ့ သည္။ စာအုပ္မ်ား ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့၏။ ထိုစာပုံႏွိပ္စက္မွ ျပဇာတ္စာအုပ္မ်ား အမ်ားအျပား ပုံႏွိပ္ထုတ္ ေဝခဲ့သည္။ မႏၲေလးရတနာပုံ ေနျပည္ေတာ္ သတင္းစာကိုလည္း ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အထက္ျမန္မာနိုင္ငံ မႏၲေလးရတနာပုံၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၆၄ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၂၆ ခုႏွစ္တြင္ စာပုံႏွိပ္လုပ္ငန္း ေပၚေပါက္လာကာ၊ ပုံႏွိပ္စာမ်ား ထြန္းကားလာသည္ဟု မွတ္တမ္းတင္ထား ခဲ့ၾကသည္။

ျမန္မာနိုင္ငံ၏ စာအုပ္မ်ားပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝသည့္ လုပ္ငန္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ၁၈၆၃ ခုႏွစ္ပတ္ဝန္းက်င္က တနသၤာရီ တိုင္းမင္းႀကီးအျဖစ္ အမႈထမ္းေဆာင္ခဲ့ေသာ အီး၊ ေအ၊ ဘလန္ဒယ္(လ္)၏ တနသၤာရီ တိုင္းမင္းႀကီး ႐ုံးေတာ္ဝင္စာ၊ ထြက္စာမ်ား (၁၈၂၅-၂၆ ခုႏွစ္မွ ၁၈၄၂-၄၃) အစီရင္ခံစာတြင္ ဤသို႔ ေဖာ္ျပထားသည္။

"ေန႕စဥ္ထုတ္စာေစာင္မ်ား၊ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေကာင္းေသာ စာအုပ္မ်ားကို ျမန္မာလူမ်ိဳးအတြက္ ပုံႏွိပ္ ထုတ္ေဝရန္၊ စာပုံႏွိပ္တိုက္တစ္ခုကို တည္ေဆာက္ရန္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္။ လစဥ္စာပုံႏွိပ္တိုက္၏ အသား တင္ဝင္ေငြမွ ၁၅၀ က်ပ္၊ အျမတ္ရရွိသည္။ စာပုံႏွိပ္တိုက္သည္ ေက်ာင္းဝင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေန၍ ဖီးစကူး ပရက္(စ္)ဟု အမည္ေပးထားသည္။ ထိုစာပုံႏွိပ္တိုက္ကို ပညာေရး ေကာ္မတီမွ လက္လႊဲယူကာ ေက်ာင္းသုံး အဂၤလိပ္စာအုပ္မ်ား၊ ျမန္မာစာအုပ္မ်ားကို ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝသင့္သည္။"

ဤအစီရင္ခံစာအရ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ၁၈၃၆ ခုႏွစ္အခ်ိန္မွစတင္၍ စာအုပ္ထုတ္ေဝေရးလုပ္ငန္းကို အေျခခ်လဳပ္ကိုင္ရန္ စိတ္ဝင္တစား ရွိေနေၾကာင္း သိနိုင္သည္။
ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ားတြင္ ပုံႏွိပ္တိုက္မ်ား အေျမာက္အျမား ေပၚေပါက္လာကာ ျပဇာတ္စာအုပ္မ်ား၊ ေက်ာင္းသုံးစာအုပ္မ်ားႏွင့္ အေထြေထြ စာအုပ္မ်ားကို ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ပုံႏွိပ္တိုက္မ်ား စတင္ေပၚေပါက္လာစဥ္က ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့ေသာ စာပုံႏွိပ္တိုက္အမည္စာရင္းမ်ားကို တတ္စြမ္းသမွ် ရွာေဖြစုေဆာင္းၾကည့္မိရာတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ "ေအ၊ ဘီ၊ အမ္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ျမန္မာသံေတာ္ဆင့္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ပဲခူးပုံႏွိပ္တိုက္၊ ရန္ကုန္ တိုင္းပုံႏွိပ္တိုက္၊ ဥကၠလာပ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ သာသနာျပဳ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ဒီဘက္(ခ္်) ပုံႏွိပ္တိုက္၊ အစိုးရပုံႏွိပ္တိုက္၊ တိဂုဏ္တိုင္း ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ဗဟိုအက်ဥ္းေထာင္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ စရိရာမ ပုံႏွိပ္ တိုက္၊ ဘဂၤါလီေဂ်ာ့ပရင္းတင္း ပုံႏွိပ္တိုက္၊ သာသနာလက္(ခ္်)မီ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ရာမညတိုင္း ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ေကနာ႐ူမီရာ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ အယ္ဘင္ယင္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ျပည္ႀကီးမ႑ိုင္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ မဂၤလာေက်ာ္ထင္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ရတနာသီရိ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ သုရတိေဂ်ာ့ပရင္းတင္း ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ဟံသာဝတီ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ စမာခ်ာပုံႏွိပ္တိုက္၊ ေဇယ်ာပူရိန္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ကာဝိႏၵသီရိ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ျမန္မာအေဆြ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ အာဒန္(ဂ်္) ပုံႏွိပ္တိုက္၊ တိုင္းလုံးဇမၺဴ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ဝိတိုရိယ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ဇမၺဴက်က္သေရ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ မာကင္တိုင္ ပုံႏွိပ္တိုက္။
ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕တြင္ ျမန္မာတိုင္း ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ရမၼာပူရ စာပုံႏွိပ္တိုက္၊ ေအဘီအမ္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ မဂၤလာ ဂီရိန္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ တနသၤာရီ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ေမာ္လၿမိဳင္မိတ္ေဆြ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ဘဂၤလီရွိတ္ရႈလဗတ္ ပုံႏွိပ္ တိုက္၊ ေမာ္လၿမိဳင္ အက္ဒဗာတိုက္ဇာ ပုံႏွိပ္တိုက္။
မႏၲေလးၿမိဳ႕တြင္ ရတနာပုံေနျပည္ေတာ္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ခ်ာနီယာ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ျမန္မာတာရာ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ အိႏၵိယ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ရတနာဒီပံ စာပုံႏွိပ္တိုက္၊ မႏၲေလး ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ျမဝတီ ပုံႏွိပ္တိုက္။
စစ္ေတြၿမိဳ႕တြင္ စစ္ေတြ စာပုံႏွိပ္တိုက္၊ ျပည္ႀကီးမ႑ိုင္ စာပုံႏွိပ္တိုက္၊ ပုသိမ္ၿမိဳ႕တြင္ ပုသိမ္ပုံႏွိပ္တိုက္၊ စေကာကရင္ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ စိန္ပီတာေက်ာင္း ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ကတ္သလစ္သာသနာျပဳ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ေတာင္ငူၿမိဳ႕တြင္ ေတာင္ငူတိုင္း စာပုံႏွိပ္တိုက္၊ ေကတုမတီ စာပုံႏွိပ္တိုက္၊ ေဇယ်ဘဳံ ပုံႏွိပ္တိုက္၊ ျမင္းၿခံ ၿမိဳ႕တြင္ မာဃဝတီ စာပုံႏွိပ္တိုက္ စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။

ကမာၻႏွင့္ျမန္မာ စာအုပ္သမိုင္းဦးတြင္ အခက္အခဲမ်ားစြာ ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့ရသည္။ ပုံႏွိပ္စာအုပ္မ်ား ေပၚ ေပါက္လာၿပီးေနာက္ တစ္ေခတ္ထက္တစ္ေခတ္ တစ္ႏွစ္ထက္ တစ္ႏွစ္ စာအုပ္၏အေရအတြက္၊ အရည္အေသြး၊ အမ်ိဳးအစား၊ အျပင္အဆင္ ျမင့္မားတိုးတက္ ေခတ္မီလာေစရန္ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ေခတ္ အျမင္အေထြေထြျဖင့္ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္ေနၾကသည္မွာ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ စာေပေလာကတိုင္ ေအာင္ ျဖစ္သည္။ ယေန႕စာေပေလာကတြင္ စာအုပ္၏တန္ဖိုးႏွင့္ အႏွစ္သာရကို တစ္ကမာၻလုံးမွ တညီ တၫြတ္တည္း လက္ခံထားသည္။ နိုင္ငံတကာစာအုပ္ႏွစ္ဟူေသာ စာအုပ္ေလာကမွတ္တိုင္ကိုလည္း စာေပသမိုင္းတြင္ စိုက္ထူခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ စာအုပ္စာေပ လူ႕မိတ္ေဆြ၊ စာနယ္ဇင္းတိုင္း ေခတ္သမိုင္းဟူ ေသာ အႏွစ္သာရတို႔ျဖင့္ ဝိေသသျပဳခဲ့ၾကသည္။
Copy from myanmar Wikipedia