ကမ႓ာေပၚမွ ဖုန္မွဳန္႔လံုးႀကီးေတြ..

ပထမဆံုး ပံုအေၾကာင္း အနည္းငယ္ ရွင္းျပေပးခ်င္ပါတယ္။ ေဖာ္ျပထားတဲ့ပံုဟာ ကမ႓ာကို တိမ္တိုက္ ေတြ ဖယ္ရွားၿပီး ျမင္ရတဲ့ပံု ျဖစ္ပါတယ္။ ကမ႓ာေပၚ (အာကာသ) က ပ်ံဝဲေနတဲ့ MODIS (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer) ျဂိဳဟ္တုမ်ားမွ ေပးပို႔တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားနဲ႔ ေျမျပင္စခန္းမ်ားမွ အခ်က္အလက္မ်ားကို စုေပါင္းၿပီး နာဆာ (NASA) မွ ၂၀၁၈ ၾသဂုတ္လ ၂၃ ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ပံုျဖစ္ပါတယ္။

ပံုမွာ မူလအေရာင္ (၃) မ်ိဳး ေရာစပ္ပါဝင္ပါတယ္။ အနီေရာင္ဘက္ သန္းတာဟာ Black Carbon လို႔ေခၚတဲ့ ကာဗြန္ျဒပ္စင္ေတြ ပါဝင္တဲ့ ဖုန္မွဳန္႔မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံႀကီးမ်ား၊ စက္ရံုအလုပ္ရံု မ်ားျပားတဲ့ ေဒသမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး.. ေတာမီး၊ ေတာင္ယာမီး အစရွိတဲ့ မီးေလာင္ကြ်မ္းျခင္းမ်ားေၾကာင့္လည္း ကာဗြန္ေတြ ထူထပ္တတ္ပါတယ္။ Black Carbon ဟာ လူသားမ်ားကို အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းေရာဂါအပါအဝင္ အျခားေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြားႏိုင္ၿပီး အသက္အႏၲရာယ္ကိုပါ ၿခိမ္းေျခာက္ႏိုင္ပါတယ္။

အျပာေရာင္ ရွိေနတဲ့ ေနရာေတြဟာ Sea Salt လို႔ေခၚတဲ့ ပင္လယ္ဆား ပါဝင္မွဳမ်ားတဲ့ ဖုန္မွဳန္႔မ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ပင္လယ္ဆားဟာ ပင္လယ္ေရ အေငြ႕ပ်ံျခင္းမွ ရရွိၿပီး မုန္တိုင္း ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ဂ်ပန္၊ ကိုးရီးယား ကြ်န္းစြယ္ နဲ႔ ဟာဝိုင္အီ ေဒသေတြမွာ ဖမ္းယူရရွိပါတယ္။ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမွဳ နဲ႔ ဆက္စပ္မွဳရွိပါတယ္။


ခရမ္းေရာင္ သန္းတဲ့ ေဒသေတြကေတာ့.. အျခား အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ဖုန္မွဳန္႔မ်ားနဲ႔ Aerosols လို႔ ေခၚတဲ့ သဘာဝအေလ်ာက္ ျဖစ္တည္ေနတဲ့ ေလထုထဲမွ ဖုန္မွဳန္႔မ်ား (ဥပမာ။ ျမဴခိုး၊ တိမ္ေငြ႕ ၊ သစ္ေတာ သစ္ပင္မွ ထြက္ေသာ အေငြ႕ နဲ႔ ႏွင္းေတာင္ (ေရခဲေတာင္)မ်ားမွ အေငြ႕မ်ား) ျဖစ္ႏိုင္သလို.. အျခားေသာ လူတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ မီးခိုးေငြ႕ေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အနက္ေရာင္ နဲ႔ ခရမ္းေရာင္မ်ားဟာ Aerosol ပါဝင္မွဳ အနည္း၊ အမ်ားကို ေဖာ္ျပပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံေပၚမွာကေတာ့ အနက္ေရာင္ႏွင့္ ခရမ္းေရာင္ အနည္းငယ္ သန္းေနေပမယ့္.. အေရွ႕ဘက္ တ႐ုတ္ နဲ႔ အေနာက္ဘက္ အိႏၵိယ တို႔ရဲ႕ အနီေရာင္ ကာဗြန္ေတြကို ေမ့ထားလို႔ေတာ့ မရပါဘူး။ သတိထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ကာဗြန္ေတြဟာ ေလထုညစ္ညမ္းမွဳကို ျဖစ္ေစသလို.. အပူ (အနီေအာက္ေရာင္ျခည္) ကိုလည္း စုပ္ယူတတ္လို႔.. အပူခ်ိန္တိုးၿပီး.. ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚလာတတ္ပါတယ္။

ဒီ ဖုန္မွဳန္႔ေတြဟာ က်ေနာ္တို႔ လူသားေတြ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ေလထုထဲမွာ ရွဴ႐ွိဳက္ေနရတဲ့ ေလေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္..။ ေလ ဆိုတဲ့ သဘာဝအတိုင္း.. တေနရာ မွ တေနရာသို႔ အစဥ္အၿမဲ ေရြ႕လ်ား စီးဆင္းလို႔ ေနၾကဦးမွာပါ။
အနာဂတ္ပညာေရးအတြက္..
သန္႔ဦး (အာကာသႏွင့္ စၾကဝဠာ သင္ေထာက္ကူ)