ေလယာဥ္ပ်ံ တစ္စင္းရဲ႕ မွတ္တမ္းတင္ ကိရိယာ Black-box

Black box ဆိုသည့္ Flight Data Recorder ဆိုတာက လိေမၼာ္ေရာင္ မွတ္တမ္းတင္ ကိရိယာ တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။Black-box ကို တီထြင္ခဲ့သူ Australia ႏိုင္ငံသား David Warren ပါ။

black-box ဆိုတာ ဘာလဲ?

ေလယာဥ္မေတာ္တဆျဖစ္မႈမ်ား ဒါမွမဟုုတ္ ေလယာဥ္ပ်က္က်မႈမ်ားမွာ မွတ္တမ္းတင္ႏိုင္ဖုုိ႔အတြက္ black-box ကိုသံုးပါတယ္… black-box မွာ အဓိက အစိတ္အပိုင္းႏွစ္မ်ိဳး ပါပါတယ္… ပထမ တစ္ခုုကေတာ့ Flight Data Recorder (FDR) လို႔ေခၚတဲ့ ပ်ံသန္းမႈ အခ်က္အလက္မ်ားကိုု မွတ္သားေပးႏိုင္တဲ့ recorder  ပါ… ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ Cockpit Voice Recorder (CVR) လို႔ေခၚပါတယ္… ဒါကေတာ့ ေလယာဥ္ေပၚမွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ၾကတဲ့ ေလယာဥ္မႈးနဲ႔တကြ အျခား အမႈထမ္းမ်ားရဲ႕ စကားေျပာ ဆက္သြယ္မႈမ်ားကိုု မွတ္သားေပးတဲ့ recorder ေပါ့…

ေဒတာအခ်က္အလက္ေတြကိုု ဘယ္လိုသိမ္းမလဲ 

 သိမ္းေပးမယ့္ပစၥည္းက ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္… magnetic tape နဲ႔ solid-state device ပါ… ဒီႏွစ္မ်ိဳးထဲက တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးသံုုးႏိုုင္ပါတယ္… magnetic tape ေတြကေတာ့ ခံႏိုင္ရည္ သိပ္မရွိပဲ ပ်က္စီးလြယ္ပါတယ္… solid-state device ကေတာ့ ပိုျပီးခံႏိုင္ရည္ရွိသလို အခ်က္အလက္ေတြကို သိမ္းဆည္းရာမွာလဲ ပိုျပီး ျမန္ပါတယ္… black-box က သိမ္းေပးမယ့္ အခ်က္အလက္အခ်ိဳ႕က ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါတယ္

• ပ်ံသန္းမႈ အရွိန္ႏႈန္း (Acceleration)
• ပ်ံသန္းမႈ အျမန္ႏႈန္း (Air Speed)
• ပင္လယ္ျပင္မ်က္ႏွာျပင္ အျမင့္ (Altitude)
• ေလယာဥ္ေတာင္ပံ အေနအထား (Flap Setting)
• ျပင္ပ အပူခ်ိန္ (External Temperature)
• ေလယာဥ္တြင္း အပူခ်ိန္ (Cabin Temperature)
• ဖိအား (Pressure)
• အင္ဂ်င္ စြမ္းေဆာင္မႈ အေနအထား (Engine Performance)

ဒါေတြကေတာ့ black-box ကသိမ္းမယ့္ ေဒတာအခ်က္အလက္အခ်ိဳ႔ပါ.. ၾကီးမားတဲ့ ေလယာဥ္ၾကီးေတြမွာ ဒီလိုမ်ိဳး အခ်က္အလက္ေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ကိုု black-box က မွတ္သားမွာပါ… black-box မွာ on-board generator ပါပါတယ္.. အဲဒါနဲ႔ ပါ၀ါေပးမွာျဖစ္ျပီး DC ေပးရင္ 28V နဲ႔ AC ေပးရင္ 115V လိုပါတယ္…

CVR (cockpit voice recorder)

ဒီ recorder ေလးကေတာ့ အထက္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့အတိုင္းပဲ ေလယာဥ္အမႈထမ္းေတြရဲ႕ စကားေျပာဆိုဆက္သြယ္မႈကို မွတ္သားေပးမယ့္ အျပင္ ေလယာဥ္တြင္းမွာရွိတဲ့ အျခား အသံေတြကိုလဲ မွတ္တမ္းတင္မွာပါ… ဒီ device ေလးထဲမွာ မိုက္ခရုုိုဖုုန္းမ်ား ပါ၀င္ျပီး သိမ္းရင္ digital format နဲ႔ သိမ္းပါတယ္… တစ္ခါတစ္ေလ အသံကတိုးေနႏိုင္တဲ့အတြက္ ထပ္ခ်ဲ႕ (amplify) လုုပ္ျပီးမွ သိမ္းမွာပါ… storage device က magnetic tape ဆိုရင္ မိနစ္ ၃၀ သာ သိမ္းႏိုင္မွာျဖစ္ျပီး solid-state ဆိုရင္ေတာ့ ၂နာရီစာ သိမ္းမွာပါ… သိမ္းႏိုင္တဲ့ ေဒတာျပည့္ျပီးတိုုင္း ေနာက္ထပ္အသစ္သိမ္းမယ့္ ေဒတာမ်ားကို overwrite(ဖ်က္ျပီး အသစ္ေတြကို ထပ္သိမ္း) နည္းကို သံုုးမွာပါ…

Flight Data Recorder (FDR)

ဒီဟာကေတာ့ ပ်ံသန္းမႈ စနစ္တစ္ခုလံုုးရဲ႕ မွတ္တမ္း အခ်က္အလက္ေတြကို သိမ္းမွာပါ… ခလုုပ္ေလး(switch ေလး) တစ္ခုရဲ႕အဖြင့္ အပိတ္ကအစ မွတ္တမ္းတင္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္… ေလေၾကာင္းဥပေဒအရ မွတ္တမ္းတင္သိမ္းမယ့္ ေဒတာအမ်ိဳးအစား(parameter)က အနည္းဆံုုး ၈၈ခု အထိရွိရမယ္လို႔ သိရပါတယ္… FDR device မွာေတာ့ solid-state device သံုုးမယ္ဆိုရင္ data သိမ္းတာ ပိုျမန္မယ့္အျပင္ ၂၅နာရီၾကာတဲ့ အတိုင္းအတာ ထိ သိမ္းဆည္း မွတ္တမ္းတင္ႏိုင္မွာပါ…

black-box ရဲ႕ ၾကံ့ခိုင္မႈ

ေလယာဥ္တစ္စီးရဲ႕ အေရးေပၚ အေျခအေန (သို႔) ပ်က္က်တဲ့ အေျခအေနေတြမွတ္တမ္းတင္တဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ အရာက black-box ပါ… ေလယာဥ္ပ်က္စီးခဲ့လို႔ အျခားအစိတ္အပိုုင္းေတြ ဘယ္လိုပဲ သဲလြန္စ ရွာမရေအာင္ ေပ်ာက္ပ်က္သြားပါေစ… black-box ကေတာ့ မွတ္တမ္းတင္ျပသႏိုင္တဲ့ တစ္ခုထဲေသာ ပစၥည္းအျဖစ္နဲ႔ က်န္ခဲ့ရပါမယ္…ဒါေၾကာင့္ FDR နဲ႔ CVR တို႔ကိုု crash-survivable memory units (CSMUs) လို႔ ေခၚၾကပါတယ္…

black-box ေတြကို ေလယာဥ္ထုတ္လုုပ္ေပးတဲ့ စက္ရုုံေတြကပဲ တစ္ခါတည္း တပ္ဆင္ေပးလိုက္တာပါ… အမ်ားေသာအားျဖင့္ ေလယာဥ္ရဲ႕ အျမီးပိုင္းမွာ ထားေလ့ရွိပါတယ္… ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား အဆိုအရ ေလယာဥ္အျမီးပိုင္းက အပ်က္အစ္ီး အနည္းဆံုုး အပိုင္းျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္… ဒါေပမယ့္ ေလယာဥ္အမ်ိဳးအစာေပၚ လိုက္ျပီး blak-box ထားတဲ့ ေနရာအနည္းငယ္ကြဲေလ့ရွိပါတယ္… အထိအခိုက္အနည္းဆံုးျဖစ္ႏိုုင္တဲ့ ေနရာေတြမွာပဲ တပ္ဆင္ၾကတာပါ…

ဒါေၾကာင့္ black-box ဟာ ေလယာဥ္မေတာ္တဆမႈေတြ ျဖစ္ျပီးတိုင္း ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္း (root cause) ကို စံုစမ္း စစ္ေဆးႏိုင္ဖို႔အတြက္ တစ္ခုထဲေသာ အရာအျဖစ္ ေလယာဥ္တိုင္းမွာ အသံုုးျပဳေနၾကတာပဲျဖစ္ပါတယ္…